بتن کرمو چیست؟راهکار جلوگیری از کرمو شدن بتن+روش ترمیم

کرمو شدن بتن، یکی از رایج‌ترین مشکلات در فرآیند بتن‌ریزی پس از باز کردن قالب است. اما بتن کرمو چیست؟ به چه دلیلی بتن کرمو می‌شود؟ چه راهکاری برای جلوگیری از کرمو شدن بتن وجود دارد و در صورت بروز این اتفاق چه روش‌های برای ترمیم آن وجود دارد؟

در این نوشتار رونیکس، به این پاسخ می‌دهیم.

رونیکس را بخوانید.

بتن کرمو چیست؟

بتن کرمو اصطلاحا به تشکیل حفره‌های خالی بر سطح یا عمق نزدیک به سطح بتن می‌گویند. در حقیقت بتن کرمو فضاهای توخالی و حفره‌هایی است که روی سطح بتن یا داخل توده بتن باقی مانده و شکلی مانند لانه زنبور دارد. به همین دلیل در زبان انگلیسی به این اتفاق Honeycombing Concrete یا بتن لانه زنبوری می‌گویند. این مشکل با چشم غیر مسلح هم قابل مشاهده و به محض برداشتن قالب کاملا قابل تشخیص است.

بیشتر بخوانید: بتن مسلح چیست؟ راهنمای تخریب بتن آرمه

کرمو شدن بتن زمانی اتفاق میفتد که بتن به تمام نقاط قالب نرسد و باعث به وجود آمدن حفره‌های توخالی در در آن بشود. بتن کرمو علاوه بر کاهش ظرفیت تحمل بار سازه، باعث حرکت راحت آب داخل بتن و رسیدن آن به میلگردها و شروع زنگ‌زدگی و خوردگی می‌شود.

این وضعیت ممکن است در صنایع دریایی، خاکی، پل‌ها و سازه‌های مجاور دریا، ساختمان‌های دریایی و ساختمان‌هایی که در معرض رطوبت و مواد شیمیایی هستند، رخ دهد. بتن کرمو در مکان‌هایی مانند محل اتصال تیر به تیر، تیر به ستون، گوشه‌ها، مناطق پرازدحام فولاد و مناطق غیرقابل دسترسی که تراکم مناسب بتن در آن‌ها ممکن نیست، بیشتر مشاهده می‌شود. به همین دلیل هنگام بتن‌ریزی در این مکان‌ها باید توجه ویژه‌ای شود. دلایل اصلی کرمو شدن بتن به شرح زیر است:

بیشتر بخوانید: چکش تخریب بتن را بیشتر بشناسید

دلایل کرمو شدن بتن چیست؟

از جمله دلایل کرمو شدن بتن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. استفاده از بتن سفت: وقتی از بتن سفت استفاده می‌کنید، بتن کمتر متراکم می‌شود و به‌سختی می‌تواند فضاهای باریک بین میلگردها و… را پر کند.
2. افزایش نسبت آب به سیمان: وقتی میزان آب بتن از حد مجاز فراتر برود، باعث جداشدگی بافت بتن می‌شود که یکی از نتایج آن همین کرمو شدن بتن است.
3. ویبره نامناسب بتن: در بتن‌ریزی ستون‌ها و سقف‌ها از دستگاه ویبراتور استفاده می‌شود؛ اما همین ویبره اگر بیش از اندازه باشد، باعث ته‌نشینی ذرات سنگین‌تر خواهد شد که نتیجه آن کرمو شدن بتن است. علاوه بر این، اگر میزان فرکانس و دامنه ویبره هم کم باشد، مجدداً باعث ایجاد خلل‌وفرج در بافت بتن می‌شود.
4. ارتفاع بتن‌ریزی: اگر بتن‌ریزی ستون‌ها را با ارتفاع بیش از 1.5 متری انجام دهید، این کار ممکن است باعث جداشدگی بافت بتن و کرموشدن آن شود.
5. سنگ‌دانه‌های بزرگ: وجود سنگ‌دانه‌های بزرگ هم ممکن است یکی دیگر از دلایل کرمو شدن بتن باشد.
6. کاور کمتر آرماتورهای تقویت‌شده: این مسئله باعث می‌شود تا سنگ‌دانه‌ها و شن‌های ریز بین میلگرد و قالب گیر کنند و قسمت‌هایی از قالب به‌درستی پر نشوند.
7. قالب نامناسب: استفاده از قالب‌های فرسوده و ضربه خورده هم می‌تواند روی کیفیت بتن‌ریزی تاثیر بگذارد و باعث کرمو شدن آن شود.
8. استفاده از شن نامناسب: در اختلاط و ساخت بتن باید حتماً از شن مناسب استفاده شود. ریزتر بودن بافت شن‌ها کمک می‌کند تا بتن انسجام بیشتری داشته باشد و راحت‌تر فضاهای باریک را پر کند.

البته دلایل کرمو شدن بتن صرفاً به این موارد محدود نمی‌شوند؛ اما نکاتی که از آن‌ها نام بردیم، مهم‌ترین دلایل کرموشدگی بودند.

برای آشنایی با انواع دریل بتن کن مقاله «راهنمای خرید دریل بتن کن» را مطالعه کنید.

انواع بتن کرمو

به صورت کلی انواع بتن کرمو را براساس میزان عمق آن دسته‌بندی می‌کنند:

• کوچک: در این حالت کرموشدگی در عمق کمتر از 25 میلی‌متر است.
• متوسط: در این حالت عمق لانه زنبوری بیشتر از 25 میلی‌متر است اما میلگرد درگیر نیست.
• بزرگ: عمق این نوع کرموشدگی بیش از 25 میلی‌متر است و شامل میلگرد هم می‌شود.

نشانه‌های کرموشدگی بتن چیست؟

برای تشخیص کرموشدگی بتن به نشانه‌های زیر توجه کنید:

• پوسته‌پوسته شدن بتن: یکی از مهم‌ترین نشانه‌های بتن کرمو شده، پوسته‌پوسته شدن سطح آن است؛ تا جایی‌ که سطح بتن با ضربه‌های ساده هم شروع به پودرشدن می‌کند.
• مشاهده حفره یا ترک در بافت بتن: از نشانه‌های ظاهری کرمو شدن بتن، ایجاد حفره‌ها یا ترک‌های قابل‌مشاهده در بافت آن است. این حفره‌ها را با چشم هم می‌توان خیلی راحت مشاهده کرد.
• تغییر رنگ: بخش‌هایی از بتن که کرمو شده، امکان دارد نسبت به سایر بخش‌ها تیره‌تر و خاکستری‌تر به نظر برسد.
• ضعیف‌شدن بافت بتن: بتن‌های کرموشده ساختاری خردشونده دارند و با ضربه‌های بیرونی شکسته می‌شوند.

عوارض کرموشدگی بتن چیست؟

کرمو شدن بتن عوارض متعددی دارد. به همین خاطر مهندسان با حساسیت بیشتری این مشکل را پیگیری می‌کنند. از جمله عوارض کرمو شدن بتن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ضعیف‌شدن سازه: کرمو شدن بتن، باعث کاهش مقاومت و ظرفیت باربری سازه‌ها می‌شود. این مشکل در بتن‌ریزی ستون‌ها، سقف‌ها و دیوارهای باربر اهمیت بیشتری دارد.
• زنگ‌زدگی میلگردها: برای تقویت بتن اغلب از میلگردهای فولادی استفاده می‌شود. کرموشدگی بتن، باعث می‌شود تا میلگردهای فولادی بیشتر در معرض خوردگی قرار بگیرند.
• ترک‌خوردن بتن: بتن‌هایی که کرمو می‌شوند، بافت ضعیف‌تری دارند و به‌مرور ترک‌های ریز و درشتی هم روی آن‌ها نمایان می‌شود. نتیجه این ترک‌ها حتی ممکن است باعث ریزش بافت بتن شود.
• نفوذ آب و مواد شیمیایی: ترک‌خوردن و ایجاد حفره‌های لانه‌زنبوری در بافت بتن راه را برای نفوذ آب و مواد شیمیایی باز می‌کند. این مسئله می‌تواند مشکلات بی‌شماری را برای سازه‌های مختلف پیش بیاورد.
• کاهش عمر سازه: کرمو شدن بتن عمر کلی سازه‌ها را نیز پایین می‌آورد. خصوصاً اگر این مشکل رفع نشود.
• ظاهر زشت: کرموشدگی بتن، معمولاً در سطح‌های اولیه رخ می‌دهد. این مسئله باعث می‌شود تا زیبایی سازه هم تحت تاثیر قرار بگیرد. سطح ناهموار، حفره‌ای و پوسته‌پوسته شده بتن چیزی نیست که کسی خواهان دیدن آن باشد.

جلوگیری از کرمو شدن بتن

برای جلوگیری از کرمو شدن بتن نیاز به انجام یک سری اصول است که به کار بردن آن فرآیند ساخت را بتن را بدون تخلخل می‌کند.

• در اختلاط بتن حتما از ریزدانه‌های کافی استفاده کنید؛ ریزتر بودن شن‌ها به انسجام و محکم‌ شدن بافت بتن کمک می‌کند و فضاهای خالی بین سنگدانه‌های درشت را پر می‌کند.
• بتن را از ارتفاع صحیح و کمتر از یک و نیم متر داخل قالب بریزید.
• بتن را به خوبی فشرده کنید. اما دقت کنید این کار را بیش از حد اندازه انجام ندهید؛ چراکه می‌تواند باعث جدا افتادگی ساختار بتن و ایجاد ترک در سطح کار شود،
• قالب‌های بتن را به خوبی پر کنید تا فرآیند فشرده‌سازی بتن به درستی انجام و خطر ترک‌خوردگی یا کرموشدن به حداقل برسد.
• استفاده از میلگردهای فولادی در فواصل معین و درست در کرمو نشدن بتن و فشرده‌سازی آن نقش مهمی دارد.
• از قالب‌های سفت و محکمی استفاده کنید که دارای چفت و بست‌های ضد آب باشد تا خیال‌تان از آب‌بندی قالب‌ها راحت باشد.

بیشتر بخوانید: بتن مسلح چیست؟ راهنمای تخریب بتن آرمه

ترمیم کرمو شدن بتن

همان‌طور که گفتیم بتن کرمو می‌توانید مشکلات زیادی را در سازه ایجاد کند. در بخش قبل راه‌های جلوگیری از کرمو شدن بتن را گفتیم. اما اگر بتن کرمو شد، چه کارهایی برای ترمیم آن انجام دهیم؟

به‌طور کلی، فرآیند ترمیم بتن کرمو شامل برداشتن و تمیزکردن ناحیه آسیب دیده، استفاده از مواد ترمیم‌کننده بتن و در نهایت عمل‌آوری برای بالا بردن مقاومت بتن است.

عموما برای ترمیم لانه زنبوری از دو روش FixCrete و FibraOne استفاده می‌شود. در Fixcrete از ملات ترمیمی پایه پلیمری و اپوکسی برای ترمیم استفاده می‌شود، در حالی که در روش FibraOne از کامپوزیت FRP برای مقاوم‌سازی بتن استفاده می‌شود.

به طور کلی برای تعمیر و ترمیم بتن در هر کدام از اعضای آن، شامل کرمو شدن بتن ستون، تیرها و… باید این‌گونه عمل کنیم:

• بتن سست را با چکش یا برس سیمی از روی سطح بردارید. برای آسیب نرساندن به اطراف ناحیه کرمو، نیروهای زیادی به آن وارد نکنید.
• اگر کثیفی یا مواد شل‌شده در در محل کرموشدن مشاهده کردید، آن را پاک کنید.
• محل تمیز شده را با آب مرطوب کنید.
• به کمک پمپ فشار تزریق مکانیکی، ترک‌های کوچک را با موادی مانند دوغاب اپوکسی بدون انقباض پر کنید.
• اگر کرموشدگی بتن وسیع باشد، یک سوراخ وصله درست کنید تا خیال شما از بابت اتصال راحت باشد.
• در صورت نیاز قالب‌ها را قرار داده و دوغاب بریزید، اما اگر از قالب استفاده نمی‌کنید، حتما از دوغاب بدون انقباض با مقاومت بالا استفاده کنید.
• به عمق کرموشدگی توجه کنید. اگر عمق لانه زنبوری از 5 سانتی‌متر بیشتر بود، فرآیند پر کردن لایه باید با ضخامت 15 میلی‌متر باشد و پیش از رفتن به سراغ لایه بعدی باید حداقل نیم ساعت صبر کرد.
• پس از گرفتن بتن، مقاومت آن را بررسی کنید. مقاومت مصالح باید با بتن اصلی مطابقت داشته باشد.
• اگر از قالب استفاده کردید، پس از ۱۲ ساعت بسته به نوع مواد و شرایط محیط جدا کنید و مقاومت آن را بررسی کنید.

ساخت بتن چگونه صورت می‌گیرد؟ این پاسخ را به نقل از آکادمی عمران بخوانید:

برای این کار مصالح مصرفی باید پیمانه شوند و اندازه دقیق آن‌ها مشخص گردد. این کار به دو صورت وزنی یا حجمی انجام می‌شود. مبحث نهم مقررات ملی ساختمان رواداری مقدار هر یک از اجزای تشکیل دهنده مخلوط بتنی را ۳± درصد معرفی می کند. یعنی 1000 کیلوگرم شن برای ساخت یک متر مکعب بتن می‌تواند 970 تا 1030 کیلوگرم باشد.

بیشتر بخوانید: همه چیز درمورد تخریب بتن؛ روش اجرا+ابزار آلات مورد نیاز

از تکنسین‌های متخصص و کارشناسان مشورت بگیرید

در این نوشتار رونیکس، به یکی از چالش برانگیزترین اتفاقات در پروژه‌های عمرانی یعنی کرموشدگی بتن پرداختیم و راه‌های جلوگیری از این اتفاق و روش ترمیم آن را گفتیم. در پایان به این نکته توجه کنید که برای ترمیم و رفع مشکلات خوردگی بتن، حتما از تکنسین‌های متخصص و کارشناسان مربوطه مشورت بگیرید تا روش‌های دقیق ترمیم و پیشگیری را براساس وضعیت خاص شما مشخص کنند.

آیا در پروژه‌های عمرانی تجربه روبه‌رو شدن با بتن کرمو را داشته‌اید؟ شما چه راه دیگری را برای جلوگیری و ترمیم کرموشدگی بتن پیشنهاد می‌کنید؟ سوالات و نظرات خود را با به اشتراک بگذارید.

به نقل از سایت سیوان لند درباره بتن کرمو می‌توان گفت:

“تفاوت کرمو شدگی بتن با عدم تراکم بتن چیست

کرمو شدن و عدم تراکم بتن دو معضل مهم برای بتن می باشد که بعضی از افراد این دو را با هم اشتباه می گیرند. به همین دلیل بهتر است که با مقایسه، به تفاوت های این دو مشکل و معضل بپردازیم. زمانی که هوا در بتن نفوذ می‌کند، عدم تراکم بتن به وجود خواهد آمد که علت آن ویبراتور نامناسب بتن می‌باشد. عدم تراکم بتن در هر مرحله از تولید، اجرا و بخش های بتن، امکان به وجود آمدن دارد اما کرمو شدگی بتن بیشتر در گوشه‌های قالب به وجود می‌آید.”

سوالات متداول

بتن کرمو چه انواعی دارد؟
بتن کرمو را براساس میزان عمق می‌توان به انواع کوچک، متوسط و بزرگ تقسیم‌بندی کرد.

دلیل اصلی کرموشدگی بتن چیست؟
از دلایل اصلی کرموشدن بتن می‌توان به ویبره نامناسب بتن، کاور کمتر آرماتورهای تقویت‌کننده، اضافه کردن آب بیش از حد، استفاده از بتن بسیار سفت و وجود سنگدانه‌های بزرگتر در بتن و پرنشدن بتن در فضاهای باریک بین میلگردهای تقویت‌کننده اشاره کرد.