بستن زنجیر چرخ در 5 دقیقه! + ابزار و ترفندهای طلایی

به دنبال سایتی هستید که آموزش بستن زنجیر چرخ را توضیح داده باشد؟ جای درستی آمده‌اید. حتماً ساکن مناطق سردسیر و کوهستانی هستید یا قصد دارید در هوای برفی به چنین جایی سفر کنید. بنابراین یکی از وسایلی که باید در ماشین‌تان باشد، زنجیر چرخ است. زنجیر چرخ برای کنترل ایمن ماشین بسیار کمک‌کننده است؛ اما داشتن این ابزار کافی نیست و باید روش بستن اصولی زنجیر چرخ را بلد باشید و یک‌سری نکات را رعایت کنید.

اگر عازم سفر به جاده‌های کوهستانی و یخبندان هستید و روش بستن زنجیر چرخ را نمی‌دانید، با ما همراه باشید؛ در این مقاله از مجله رونیکس قصد داریم هر آنچه به زنجیر چرخ و سوار کردن آن مربوط می‌شود، برایتان شرح دهیم.

رونیکس را بخوانید.

چرا به زنجیر چرخ نیاز داریم؟

ساکنان مناطق کوهستانی ماشین‌ خود را به لاستیک زمستانی مجهز می‌کنند؛ اما در یخبندان کوهستان این نوع لاستیک‌ها کفایت نمی‌کنند و حتماً زنجیر چرخ از تجهیزات اصلی ماشین‌شان است. این ابزار با افزایش اصطکاک، مدیریت ماشین را برای راننده راحت‌تر می‌کند.

بیشتر بخوانید: اصول مهم نگهداری خودرو در زمستان

بستن زنجیر چرخ مزایایی دارد که در اینجا به آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• رانندگی ایمن‌تر در آب و هوای برفی یا یخبندان
• جلوگیری از وقوع سانحه
• افزایش اصطکاک برای کنترل بهتر و جلوگیری از لیز خوردن لاستیک‌ها
• مناسب برای انواع وسایل نقلیه و شرایط آب و هوایی زمستانی.

پیش از اینکه آموزش بستن زنجیر چرخ را توضیح بدهیم، باید بگوییم برای بستن زنجیر چرخ ابتدا باید یک‌سری نکات را در نظر بگیرید و آن‌ها را رعایت کنید و پس از آن زنجیر چرخ مناسب را انتخاب کنید.

نکات مهم در انتخاب زنجیر چرخ

برای انتخاب زنجیر چرخ مناسب باید فاکتورهای مختلفی را در نظر بگیرید. شاید برای شما قیمت زنجیر چرخ، کیفیت و کارآیی آن مهم باشد؛ اما باید به سایز تایرها و اندازۀ طاق چرخ هم توجه کنید. برای مثال، اندازۀ اغلب زنجیر چرخ‌های ارزان با طاق چرخِ بیشترِ خودروهای امروزی تناسب ندارند و در نتیجه فضای کمتری برای حرکت و مانور چرخ باقی می‌ماند. در ادامه مواردی را که باید هنگام خرید زنجیر چرخ در نظر داشته باشید، توضیح می‌دهیم.

فاق چرخ

مهم است بدانید فاق چرخ یا دیواره لاستیک شما کوتاه است یا بلند. ماشین‌های امروزی (یا اسپورت) طوری طراحی شده‌اند که فاق لاستیک‌شان کوتاه است. منظور از فاق چرخ یا دیواره لاستیک، ارتفاق تایر از لبۀ رینگ تا سطح بالایی رویۀ آن است. خودرویی که فاق لاستیکش کوتاه است، فرمان‌پذیری بیشتری نسبت به خودروهای دیگر دارد؛ چون دارای سیستم تعلیق پیشرفته‌تر و لاستیک‌های پهن‌تر است. همچنین، ماشین‌هایی با موتورهای قدرتمند به زنجیر چرخ‌های محکم‌تری نیاز دارند.

بیشتر بخوانید: لاستیک زاپاس خودرو و نکاتی که باید بدانید

نکتۀ انتخاب زنجیر چرخ مناسب براساس فاق چرخ این است که حلقه‌ها و آج‌های یخ‌شکن اغلب زنجیر چرخ‌ها نسبتاً ضخیم ساخته می‌شوند و در نتیجه برای خودروهایی که دیواره لاستیک‌شان کوتاه است، مناسب نیستند. بنابراین اگر خودروی شما فاق چرخ کوتاهی دارد، باید زنجیر چرخی انتخاب کنید که حلقه‌های بسیار ظریفی دارد یا طوری قرار بگیرد که حلقه‌ها و یخ‌شکن‌های زنجیر روی بدنۀ لاستیک قرار نگیرند. به این شکل، مطمئن خواهید شد که ماشین‌تان صدمه نمی‌بیند و در برف و یخبندان با ایمنی کامل به جاده می‌روید.

سایز تایرها

پیش از انتخاب زنجیر چرخ مناسب، ابتدا باید سایز تایر ماشین‌تان را بدانید. هر زنجیر چرخی مناسب سایز لاستیک شما نیست. برای اینکه زنجیر چرخ کارکردی ایمن و مناسب ارائه دهد، مهم است که به درستی روی تایر را بپوشاند. در غیر این صورت، زنجیر چرخ به خودرو آسیب می‌زند. معمولاً عرض، فاق و قطر داخلی تایر را به ترتیب از چپ به راست، روی آن می‌نویسند.

عرض یا پهنای لاستیک: این عدد در واحد میلی‌متر نوشته می‌شود.

فاق: نسبت ارتفاع لاستیک به عرض آن که به شکل درصد نوشته می‌شود. مثلاً عدد 50 به این معنی است که ارتفاع لاستیک 50 درصد عرض آن است.

قطر داخلی: آخرین عدد و در سمت راست، اندازه رینگ یا قطر داخلی تایر را نشان می‌دهد که با واحد اینچ مشخص می‌شود.

بیشتر بخوانید: کارهای لازم جهت آماده‌سازی خودرو پیش از سفر

انتخاب زنجیر چرخ مناسب

حالا که سایز تایر خودرو خود را می‌دانید، می‌توانید زنجیر چرخ مناسب را انتخاب کنید. انواع زنجیر چرخ‌ها در بازار وجود دارند که بر حسب نوع نصب دسته‌بندی‌شان کرده‌ایم. استفاده از مدل کلاسیک و قدیمی زنجیر چرخ رایج‌تر است. زنجیر چرخ کمربندی مدل جدیدتری است که به خاطر نحوه بستن و باز کردن سادۀ آن طرفداران بسیاری دارد. زنجیر چرخ پارچه‌ای یا جوراب چرخ هم نوع دیگری است که کارآیی آن محدودتر است. این نوع زنجیر چرخ‌ها معایب و مزایایی دارند که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت.  

انواع زنجیر چرخ

زنجیر چرخ کلاسیک: عیب این نوع زنجیر چرخ این است که قبل از استفادۀ آن‌، باید چند بار بستن‌شان را روی چرخ تمرین کنید. حین سوار کردن این زنجیر چرخ مجبورید ماشین را حرکت بدهید تا آن را تنظیم و سفت کنید. عیب دیگرشان این است که بعد از پیمودن بیست تا پنجاه متر باید یک بار دیگر زنجیر چرخ‌ها را روی لاستیک محکم کنید. اما از جمله مزایای آن‌ها، قیمت پایین‌شان است. معمولاً این زنجیر چرخ‌ها را فلزی می‌سازند که عمر و دوام آن‌ها را تضمین می‌کند. اما اگر صدمه ببینند، لاستیک و سیستم ترمز خودرو را خراب می‌کنند.

زنجیر چرخ کمربندی یا تسمه‌ای: سوار کردن این نوع زنجیر چرخ بسیار ساده‌تر از زنجیر چرخ قدیمی است. نحوه بستن زنجیر چرخ کمربندی یک مرحله دارد و نیاز نیست حین بستن آن خودرو را حرکت بدهید. از طرفی می‌توانید در کمتر از یک دقیقه آن را باز کنید. از معایب این نوع زنجیر چرخ، قیمت بالای آن است.

بیشتر بخوانید: آموزش قدم به قدم پنچرگیری خودرو با ابزارآلات مکانیکی رونیکس

زنجیر چرخ پارچه‌ای: این نوع زنجیر چرخ اصولاً نباید در دسته‌بندی زنجیر چرخ قرار بگیرد و خودروهایی که به لاستیک‌های زمستانی مجهز نیستند، طبق قانون باید در یخبندان و هوای برفی فقط از زنجیر چرخ استفاده کنند. جوراب تایر در واقع پارچه‌ای است که روی لاستیک را می‌پوشاند و ایجاد اصطکاک می‌کند. زنجیر چرخ پارچه‌ای قیمتی پایین دارد؛ نصب کردنش راحت است و هیچ‌گونه آسیبی به سیستم خودرو وارد نمی‌کند.

آشنایی با ابزارهای ضروری برای بستن زنجیر چرخ

برای اینکه بتوانید زنجیر چرخ را به‌درستی و بدون دردسر ببندید، داشتن ابزارهای مناسب و کاربردی ضروری است. در ادامه، لیستی از ابزارهای مهم که به شما کمک می‌کنند به‌راحتی این کار را انجام دهید، آورده شده است:

• زنجیر چرخ مناسب: اصلی‌ترین ابزار، زنجیر چرخ است که باید متناسب با نوع و اندازه تایر خودروی شما باشد. انواع مختلفی از زنجیر چرخ وجود دارد، از جمله زنجیر فلزی، پارچه‌ای و ژله‌ای.
• دستکش مقاوم: دستکش مناسب از دست‌های شما در برابر سرمای شدید و لبه‌های تیز زنجیر محافظت می‌کند.
• آچار مخصوص یا انبردست: برای تنظیم یا محکم کردن قفل‌های زنجیر به آچار یا انبردست نیاز خواهید داشت.
• دفترچه راهنمای زنجیر چرخ: اگر برای اولین بار زنجیر چرخ می‌بندید، مطالعه دستورالعمل همراه زنجیر می‌تواند بسیار مفید باشد.
• چراغ قوه یا چراغ پیشانی: در شرایط تاریکی یا هوای برفی، چراغ قوه به شما کمک می‌کند مراحل کار را به‌وضوح ببینید.
• زیرانداز یا حصیر پلاستیکی: برای اینکه روی برف یا گل‌ولای بنشینید و لباس شما کثیف نشود، همراه داشتن زیرانداز کاربردی است.
• کیف ابزار کوچک: تمام وسایل موردنیاز را در یک کیف جمع کنید تا هنگام نیاز، سریع به آنها دسترسی داشته باشید.

این ابزارها باعث می‌شوند بستن زنجیر چرخ به فرآیندی سریع‌تر، راحت‌تر و ایمن‌تر تبدیل شود. همیشه قبل از سفر در شرایط برفی، از کامل بودن این تجهیزات مطمئن شوید.

مراحل گام به گام بستن زنجیر چرخ در کمترین زمان

اگر بستن اصولی زنجیر چرخ را یاد بگیرید و یک بار زنجیر چرخ را سوار لاستیک کنید، دیگر بستن و باز کردن زنجیر چرخ برایتان کار سختی نیست. خوشبختانه، در چند مرحله می‌توانید زنجیر چرخ را به لاستیک ببندید. اما باید بدانید که تمام زنجیر چرخ‌ها به یک شکل بسته و باز نمی‌شوند. مثلاً بعضی از زنجیر چرخ‌ها ویژگی‌ خود تنظیمی دارند که سوار کردن زنجیر چرخ را ساده‌تر می‌کنند.

در ادامه، روش بستن زنجیر چرخ کلاسیک و زنجیر چرخ کمربندی را توضیح می‌دهیم.

روش بستن زنجیر چرخ کلاسیک

مرحله اول: اگر در جاده یا خیابان هستید، در مکانی امن و صاف که ترافیک ندارد، خودرو را پارک کنید. خودرو را خاموش کنید و در حالت دنده قرار دهید. گره‌ها و پیچ‌وتاب‌های زنجیر چرخ را باز کنید و آن را صاف روی زمین پهن کنید. آج‌های یخ‌شکن زنجیر را رو به بالا بگذارید؛ چون وقتی زنجیر چرخ را سوار لاستیک می‌کنید، آ‌ج‌ها نباید به سمت لاستیک باشند. در غیر این صورت، هنگام رانندگی آج‌های یخ‌شکن به دیواره‌های تایر کشیده می‌شوند و به آن صدمه می‌زنند.

بیشتر بخوانید: بهترین روش استفاده از بخاری خودرو در فصل زمستان

مرحله دوم: زنجیر چرخ را صاف و به صورت مساوی روی لاستیک قرار دهید. یک بار دیگر چک کنید که آج‌های یخ‌شکن به سمت تایر قرار نگرفته باشند. تا آنجا که می‌توانید، زنجیر را طوری تنظیم کنید که روی سطح آن را بپوشاند.

اگر زنجیر چرخ‌ها خیلی سنگین هستند و قرار دادنشان روی لاستیک کار دشواری است یا اگر پارچه ضدآب ندارید و نمی‌خواهید روی زمین بنشینید، می‌توانید زنجیرها را روی زمین پهن کنید و بعد خودرو را حرکت دهید تا لاستیک‌ها روی زنجیرها قرار بگیرند.

مرحله سوم: در این مرحله قلاب انتهای زنجیر را که در پشت چرخ قرار دارد به بست نگهدارنده وصل کنید. زنجیر چرخ را سر جای خود محکم کنید، ولی آن‌قدر محکم نکنید که نتوانید زنجیر چرخ را در قسمت جلویی تایر ببندید. یادتان باشد اگر زنجیر چرخ خیلی شل باشد، بعداً هم می‌توانید تنظیمش کنید.

حالا قلاب جلویی تایر را به بست‌ نگهدارندۀ آن ببندید. در این مرحله قلاب‌ها را با آچار زنجیر چرخ سفت کنید؛ چون بعداً محکم کردنش فایده‌ای ندارد.

مرحله چهارم: با آچار مخصوصی که در جعبۀ زنجیر چرخ قرار دارد، قلاب‌‌های آزاد را در حلقه‌های زنجیر بیندازید و زنجیر چرخ را محکم کنید. توجه کنید قلاب‌ها به سمت تایر نباشند تا به آن برخورد نکنند. سعی کنید در این مرحله قلاب‌ها را تا آنجا که می‌توانید با آچار محکم کنید.

بعضی از زنجیرها تجهیزاتی دارند که زنجیر چرخ را روی تایر نسبتاً محکم و سفت نگه می‌دارند: مثل فنر تنظیم‌کننده). می‌توانید برای محکم کردن زنجیر چرخ در جای خود، از این فنرها استفاده کنید. برای این کار، قلاب‌های فنر را به درون قلاب‌های آزاد زنجیر بیندازید و زنجیر چرخ را سر جایش محکم کنید. به این صورت، قلاب‌ها به سمت تایر نمی‌چرخند.

بیشتر بخوانید: بهترین روش استفاده از بخاری خودرو در فصل زمستان

نحوه بستن زنجیر چرخ کمربندی

این نوع زنجیر چرخ به خاطر نصب و باز کردن راحتی که دارد، طرفدار پیدا کرده است. زنجیر چرخ تسمه‌ای یا کمربندی معمولاً سه تکه‌ یا شش تکه هستند و مثل بست کمربندی دور لاستیک بسته می‌شوند. این نوع زنجیر چرخ با جنس ژله‌ای یا پلیمری و فلزی در بازار موجود است.    

نحوه بستن اصولی زنجیر چرخ نکاتی دارد که باید آن‌ها را رعایت کنید. در این بخش این نکات را بررسی می‌کنیم.

ترفندهای حرفه‌ای برای بستن آسان زنجیر چرخ

1. پیش از اینکه در یخبندان گیر بیفتید، سوار کردن زنجیر چرخ را در پارکینگ یا جای گرم و امن تمرین کنید. بهتر است بار اولی که می‌خواهید زنجیر چرخ را به لاستیک‌ ماشین ببندید، در یخبندان و کولاک نباشد.
2. لوازم مورد نیاز برای بستن زنجیر چرخ را همراه داشته باشید. این لوازم شامل دستکش، پارچه ضد آب و چراغ‌قوه می‌شود.
3. زنجیر چرخی تهیه کنید که شامل پارچۀ ضد آب و چراغ قوه می‌شود. یا این دو مورد را حتماً در صندوق ماشین داشته باشید.
4. حتماً دستورالعملی را که همراه زنجیر چرخ دریافت می‌کنید، بخوانید.
5. نکات ایمنی را رعایت کنید، تا آنجا که می‌توانید در شانۀ ایمن جاده توقف کنید. چراغ‌های خطر ماشین را روشن کنید. بارانی و کلاه بپوشید. از چراغ‌قوه و دستکشی که در جعبه زنجیر چرخ است، استفاده کنید.

• برای بستن اصولی زنجیر چرخ، آن را روی چرخ‌هایی ببندید که نیروی محرک خودرو به آن‌ها منتقل می‌شود. اغلب خودروهای ایرانی دیفرانسل جلو هستند؛ پس باید زنجیر چرخ‌ را روی چرخ‌های جلوی این نوع ماشین‌ها ببندید. اگر خودرو دیفرانسیل جلو و عقب باشد، باید هر چهار چرخ را زنجیر چرخ ببندید.
• زمانی که زنجیر چرخ را روی لاستیک سمت چپ می‌بندید، فرمان خودرو را به سمت راست بچرخانید تا به پشت چرخ راحت‌تر دسترسی داشته باشید.
• زنجیر چرخی که سه چهارم لاستیک را بپوشاند، مناسب آن چرخ است. همچنین زنجیر چرخ نباید خیلی محکم یا خیلی شل باشد.
• بعد از بستن زنجیر چرخ دست خود را از روی لاستیک رد کنید و مطمئن شوید فاصله کافی وجود دارد. در این صورت فرمان‌پذیری فرمان ماشین دچار اختلال نمی‌شود.  

اشتباهات رایج هنگام بستن زنجیر چرخ و راه‌های پیشگیری

بستن زنجیر چرخ در روزهای برفی و یخبندان بسیار مهم است، اما اگر درست انجام نشود، می‌تواند دردسرساز شود. یکی از اشتباهات رایج، انتخاب زنجیر نامناسب برای تایر است. اگر زنجیر چرخ با اندازه تایر هماهنگ نباشد، ممکن است به لاستیک یا ماشین آسیب بزند. همچنین، برخی افراد زنجیر را روی چرخ‌های غیرمحرک می‌بندند که این کار کاملاً بی‌فایده است. زنجیر باید همیشه روی چرخ‌های محرک خودرو بسته شود.

گاهی اوقات، زنجیر چرخ به‌درستی محکم نمی‌شود و ممکن است در حین حرکت از جای خود خارج شود. بهتر است بعد از نصب، یک بار آن را چک کنید و در طول مسیر هم مطمئن شوید که مشکلی ندارد. نصب زنجیر در شرایط سخت، بدون دستکش یا چراغ قوه، می‌تواند بسیار سخت و حتی خطرناک باشد.

برای پیشگیری از این مشکلات، همیشه قبل از حرکت زنجیر چرخ را بررسی کنید، در مکان امن آن را نصب کنید و تجهیزات لازم مثل دستکش و چراغ قوه را همراه داشته باشید. با رعایت این نکات، بستن زنجیر چرخ راحت‌تر و ایمن‌تر خواهد بود.

بعد از بستن زنجیر چرخ، مطمئن شوید که آن را محکم بسته‌اید تا از جای خود در نیاید. با سرعت کم (زیر 50 کیلومتر در ساعت) رانندگی کنید تا به زنجیر آسیب نرسد. هر چند کیلومتر یک بار وضعیت زنجیر را بررسی کنید و اگر از جاده برفی خارج شدید، زنجیر را باز کنید. همچنین، هنگام نصب یا تنظیم زنجیر در هوای سرد، از دستکش‌های گرم استفاده کنید تا دستانتان آسیب نبیند.

سخن آخر

تردد در جاده‌های یخبندان و برفی بدون زنجیر چرخ امکان‌پذیر نیست. در بسیاری از کشورها خودرویی که در جاده‌های کوهستانی تردد دارد، باید زنجیر چرخ داشته باشد؛ وگرنه جریمه می‌شود. بستن زنجیر چرخ اصولی دارد که باید آن‌ها را رعایت کنید. در این مقاله از مجله رونیکس سعی کردیم انواع زنجیر چرخ را معرفی کنیم؛ نکات مهم برای انتخاب زنجیر چرخ مناسب و آموزش بستن زنجیر چرخ را توضیح دهیم تا در جاده‌های برفی و یخبندان رانندگی ایمن‌ را تجربه کنید.

سؤالات متداول

حداکثر سرعت با زنجیر چرخ چقدر باید باشد؟ 
در آب‌وهوای برفی و مخصوصاً زمانی که زنجیر چرخ بسته‌اید، حداکثر سرعت باید 50 کیلومتر در ساعت باشد. به یاد داشته باشید سرعت زیاد و ترمز ناگهانی به زنجیر چرخ فشار می‌آورد و باعث می‌شود پاره شوند.
زنجیر چرخ را روی کدام چرخ‌ها ببندیم؟
اگر خودروی شما دیفرانسیل جلو است باید روی دو چرخ جلو زنجیر چرخ ببندید و اگر خودرویتان دیفرانسیل عقب است، روی دو چرخ عقب ببندید و لازم نیست روی هر چهار چرخ، زنجیر چرخ سوار کنید.
چه زمانی باید زنجیر چرخ ببندم؟
زنجیر چرخ زمانی لازم است که جاده یخ‌زده، برفی یا لیز باشد. معمولاً در مناطقی که برف یا یخ زیاد است، قبل از شروع رانندگی یا در صورت تغییر وضعیت جاده، باید زنجیر را ببندید.
چه زمانی باید زنجیر چرخ را باز کنم؟
هنگامی که از جاده‌های برفی یا یخ‌زده خارج شدید و وارد مسیر خشک یا آسفالت شدید، باید زنجیر چرخ را باز کنید تا از آسیب به تایر و زنجیر جلوگیری شود.
اگر زنجیر چرخ شل شد، چه باید کرد؟
اگر زنجیر شل شد، باید در اولین فرصت آن را بررسی کرده و محکم کنید تا از آسیب به خودرو جلوگیری شود.
چه نوع زنجیر چرخ بهتر است؟
انواع مختلفی از زنجیر چرخ وجود دارد: فلزی، پارچه‌ای و ژله‌ای. زنجیر فلزی معمولاً برای شرایط برفی و یخ‌زده مناسب‌تر است، در حالی که زنجیر پارچه‌ای و ژله‌ای برای استفاده‌های موقت و شرایط کم برف به‌کار می‌روند.
چطور باید از زنجیر چرخ نگهداری کنم؟
پس از استفاده، زنجیر چرخ را تمیز کرده و در یک کیسه یا جعبه محکم نگهداری کنید تا از آسیب دیدن آن جلوگیری شود.
آیا می‌توانم از زنجیر چرخ در همه خودروها استفاده کنم؟
خیر، زنجیر چرخ باید متناسب با نوع و اندازه تایر خودرو شما انتخاب شود. پیش از خرید، حتماً مشخصات تایر خود را چک کنید.