آموزش کار با مولتی متر برای تعمیر ابزارآلات برقی

برای اندازه‌گیری چندین کمیت الکتریکی مانند ولتاژ، جریان، مقاومت الکتریکی یا ظرفیت خازنی یا بررسی سلامت قطعات الکترونیکی، تست برقراری اتصال و تست صحیح‌بودن لحیم‌کاری، باید با نحوه کار با مولتی متر آشنا باشید. البته به این نکته هم توجه کنید که کار با مولتی متر یا تعمیر ابزارهای برقی به تجربه و مهارت کافی نیاز دارد و کوچک‌ترین اشتباهی ممکن است خطرات جبران‌ناپذیری را به همراه داشته باشد. بنابراین لازم است برای تعمیر ابزارهای برقی یا هرگونه کار الکتریکی پیچیده، به تکنسین مجرب و کارشناس مراجعه کنید.

اما برای اینکه با کلیات کار با این ابزار دقیق اندازه‌گیری آشنا شوید، در این مقاله از مجله رونیکس، نحوه کار با مولتی متر برای تعمیر ابزارآلات برقی را به شما آموزش داده می‌شود.

رونیکس را بخوانید!

بیشتر بخوانید: چطور ابزار دست دوم بخریم؟

اندازه‌گیری و بررسی ولتاژ با مولتی متر

مولتی مترها در دو نوع آنالوگ و دیجیتال تولید می‌شوند و قبل از کار با این ابزارها باید در وهله اول با نوع، قطعات و عملکرد آن‌ها آشنا باشید. به همین دلیل، توصیه می‌کنیم برای آموزش کار با مولتی متر دیجیتال، دفترچه راهنمای استفاده از آن را با دقت مطالعه کنید.

با استفاده از حالت ولت‌متر در مولتی متر، می‌توانید ولتاژ بین دو نقطه را اندازه‌گیری کنید. بررسی ولتاژ ورودی که از منبع تغذیه به ابزار وارد می‌شود، می‌تواند مشکلاتی نظیر باتری ضعیف یا قطعات خراب را مشخص کند. برای کار با مولتی متر دیجیتالی و اندازه‌گیری ولتاژ با این ابزار به این صورت عمل کنید:

مولتی متر قابلیت اندازه‌گیری هر دو ولتاژ AC و DC را دارد. اگر کنار حرف V خط راست قرار بگیرد، ولتاژ DC را نشان داده و اگر بالای V علامتی شبیه موج باشد، به معنی اندازه‌گیری ولتاژ AC است. برای تست قطعه با توجه به نوع آن، سلکتور را روی ولتاژهای AC یا DC قرار دهید. پراب مشکی را روی ترمینال منفی قطعه و پراب قرمز را روی ترمینال مثبت قرار دهید. سپس مقدار عددی روی نمایشگر را بخوانید.

اندازه‌گیری جریان با مولتی متر

با تنظیم مولتی متر به حالت آمپرمتر، می‌توانید جریان عبوری را اندازه‌گیری کنید. این کار ممکن است نیازمند اتصال مولتی متر به مدار و قطعه‌ای از ابزار باشد.

پس از قطع منبع تغذیه قطعه یا مدار، پراب مشکی را به پورت COM و پراب قرمز را به پورت mA یا پورت جریان بالا متصل کنید. مولتی متر را به صورت سری در مدار قرار دهید. سپس آن را روشن کرده و جریان عبوری را بخوانید.

انواع دریل رونیکس در یک نگاه

اندازه‌گیری مقاومت با مولتی متر

برای اندازه‌گیری مقاومت قطعات الکترونیک باید با آموزش کار با اهم متر دیجیتال آشنا باشید. با تنظیم مولتی متر به حالت اهم ‌متر می‌توانید مقاومت ابزار را اندازه‌گیری کنید. این کار برای تشخیص قطعه‌های خراب یا مقاومت‌های نامناسب در ابزار، مفید است.

برای کار با مولتی متر به صورت اهم متر، منبع تغذیه‌ را قطع کرده و پراب‌ها را به مولتی‌ متر متصل کنید. باید ابتدا پراب قرمز را از ترمینال خارج کرده و بعد آن را به ترمینال VΩmA متصل کنید. توجه داشته باشید که پراب سیاه رنگ به ترمینال کام متصل و نباید محل نصب آن را تغییر دهید.

سلکتور را روی کمترین حد اهم تنظیم کرده و دو انتهای پراب مولتی‌ متر را روی دو پایه‌ مقاومت قرار دهید. نمایش نماد”I” روی نمایشگر یعنی مقدار مقاومت از حدی که سلکتور مشخص کرده بیشتر است. در این صورت، سلکتور را روی محدوده‌ بالاتری تنظیم کنید.

کلید Selector را به نحوی بچرخانید که به محدوده اندازه‌گیری مقاومت برسد. از آنجا که نمی‌دانید اندازه مقاومت مورد نظرتان چقدر است، بالاترین عدد را انتخاب کنید. اگر اعدادی که روی صفحه نمایش دیده شد، برایتان نامفهوم بود، کلید سلکتور را به سمت پایین بچرخانید و در مرحله بعد، پراب‌ها را به دو سر مقاومت متصل کنید.

مولتی‌متر برای اندازه‌گیری مقاومت از علامت‌های اختصاری k، mو یا M استفاده می‌کند. K برای کیلو، m برای میلی و M حرف بزرگ برای مگا کاربرد دارد. برای کار با مولتی متر بهتر است با مفهوم هر یک از این علامت‌ها آشنا باشید.

با مدل‌های متنوع کارواش رونیکس بیشتر آشنا شوید.

تست دیود با مولتی متر

مولتی متر معمولاً حالت دیود را هم دارد تا بتوانید جهت عبور جریان در دیود را تشخیص داده و بررسی کنید که آیا دیود عملکرد صحیح دارد یا خیر.

برای انجام این تست، مولتی‌ متر را در حالت تست دیود تنظیم کرده و انتهای پراب‌های آن را به دو پایه‌ دیود وصل کنید. اگر دیود سالم باشد، می‌توانید در یک جهت عددی را بر روی مولتی‌ متر مشاهده کنید و در جهت دیگر هیچ عددی نشان داده نمی‌شود. اگر در هر دو جهت، عددی را مشاهده نکردید یا در هر دو جهت، عددی مشاهده شد، به این معنی است که دیود سوخته است. از مولتی متر می‌توانید برای تست برق خودرو نیز استفاده کنید.

اندازه‌‌گیری سیکل و فرکانس با مولتی متر

برای اینکه بتوانید با استفاده از مولتی‌متر، فرکانس و سیکل را اندازه‌گیری کنید، باید سلکتور را روی عبارت Hz قرار دهید. در این حالت دستگاه قادر به کنترل نرخ فرکانس (هرتز) است. حالا در مرحله بعد باید پراب‌های مثبت و منفی را به دو سر متصل کنید. نتیجه این کار نمایش نرخ هرتز است.

حالا اگر در همین حالت، روی دکمه Select بزنید، مقدار Duty Cycle هم برایتان نمایش داده می‌شود. توجه داشته باشید که این قابلیت در همه مولتی‌مترهای بازار وجود ندارد. اغلب برندها در محصولات پیشرفته و جدید خود این قابلیت را در نظر می‌گیرند.

اندازه‌گیری hFE با مولتی متر

یکی دیگر از کاربردهایی که هر اهم‌متری می‌تواند داشته باشد، قابلیت اندازه‌گیری hFE در ترانزیستوری است. اما آموزش کار با مولتی متر برای اندازه‌گیری hFE ابتدا باید پایه‌ها را درون پین هدر مادگی قرار دهید. اگر مولتی متر شما از نوع دیجیتالی باشد، مقدار hFE برایتان نمایش داده می‌شود. در مدل‌های مختلف اهم متر، قسمت نمایش اندازه‌گیری hFE  با همدیگر متفاوت است. برای برخی از محصولات محل آن روی خود دستگاه و برای برخی دیگر بر روی کانکتور دو شاخه قرار دارد.

جالب است بدانید شما می‌توانید از مولتی متر برای اندازه‌گیری دمای محیط نیز استفاده کنید. نحوه کار با آن به این صورت است که باید ابتدا دکمه Select را فشار دهید و سپس گزینه temperature را انتخاب کنید. در این صورت شما حق انتخاب دما با سانتی‌گراد و فارنهایت را نیز دارید.

برخی از محصولات دیجیتال موجود در بازار دارای قابلیت IR یا مادون قرمز نیز هستند. این قابلیت به شما کمک می‌کند بتوانید از اهم متر برای انجام عملیات خاص الکترونیکی استفاده کنید. این دستگاه بدون نیاز به انرژی برق و تنها با یک باتری عمل می‌کند و بسته به قدرت باتری، نوع استفاده از آن متفاوت است.

برای کار با مولتی متر باید از باتری قلمی یا نیمه قلمی استفاده کنید.

آموزش کار با مولتی متر به عنوان فازمتر

یکی دیگر از کاربردهای این محصول استفاده به عنوان فازمتر است. ناگفته نماند از محصولات دیجیتال می‌توانید برای این کار استفاده کنید. برای استفاده ابتدا باید روی دکمه سلکتور بزنید و سپس حالت VAC را انتخاب کنید. حالا آن را روی حالت ولت متر قرار دهید.

پراب‌های اهم متر هم باید در حالت اندازه‌گیری شده قرار بگیرد و بتوانید روی نمایشگر، اعداد نمایش داده شده را مشاهده کنید. شاید برای کسانی که برای اولین بار است از مولتی متر به عنوان فازمتر استفاده می‌‌کنند، خواندن اعداد نمایش داده شده کار راحتی نباشد؛ در حالی که عدد بزرگ نشان‌دهنده فاز برق شهری یا صنعتی است.

از این وسیله می‌توانید به عنوان فازمتر برای کارهای خانگی و صنعتی استفاده کنید.

بیشتر بخوانید: ۸ مورد از بهترین مارک مولتی متر [multimeter] به همراه ویژگی ها

نکات ایمنی کار با مولتی متر

برای اینکه از اهم متر به شکل بهتری استفاده کنید و زمان کار با آن دچار مشکل نشوید، لازم است به چندین نکته ایمنی دقت داشته باشید:

• قبل از استفاده از اهم متر باید آن را در حالت مناسب قرار دهید و کالیبره‌شده باشد. بهتر است هر بار قبل از استفاده، ابتدا آن را کالیبره کنید. کالیبراسیون به معنای اندازه‌گیری و تعیین صحت مولتی متر است.
• زمانی که اهم متر به یک دستگاه یا پریز برق متصل است، حتماً دستکش به دست داشته باشید تا از شما در برابر شوک الکتریکی محافظت کند.
• قبل از اندازه‌گیری مقاومت، فرکانس، سیکل و …. با اهم متر باید دستگاه در وضعیت غیر فعال باشد. توجه به نکات ایمنی کار با مولتی متر می‌تواند شما را از هر حادثه‌ای دور نگهدارد.
• از آنجا که تمامی اهم متر‌های بازار حالت‌‌های مختلفی مانند ولتاژ DC و AC، جریان DC و AC و … هستند، حتما قبل از شروع اندازه‌گیری، ابتدا حالت مناسب را برای پارامتر انتخاب کنید.
• برای اندازه‌گیری‌های مختلف نیز این وسیله محدوده‌های متفاوتی دارد که باید آن را براساس پارامتر مورد نظر خود تنظیم کنید. انتخاب محدوده بزرگتر از مقدار اندازه‌گیری، باعث کاهش دقت اندازه‌گیری مولتی متر می‌شود.
• اهم متر دو پروب (سیاه و قرمز) دارد که برای اندازه‌گیری ولتاژ باید پروب‌ها را به شکل صحیح در نقاط مورد نظر متصل کنید.
• این وسیله کاربردی چهار دکمه دارد که هر یک از آن‌ها کاربردهای متفاوتی دارند. به طوری که دکمه REL برای صفرکردن مقدار جریان و خازن، دکمه RANGE برای تبدیل حالت اتوماتیک به دستی، دکمه HOLD برای کنترل پرش عدد و دکمه SELECT برای کنترل بین چند حالت مثلاً AC و DC و فارنهایت و سلسیوس یا سانتیگراد کاربرد دارد. یکی از اصول کار با مولتی متر شناخت این دکمه‌ها و کاربرد آن‌هاست.

مولتی مترهای دیجیتال رونیکس، ایده‌آل برای تست تجهیزات الکتریکی

انتخاب ابزار حرفه‌ای و آموزش‌های لازم برای نحوه کار با آن، تاثیر بالایی بر انجام درست و بدون نقص کارهای فنی دارد. برای اندازه‌گیری کمیت‌های مختلف الکتریکی مانند مقاومت، ولتاژ، جریان، ظرفیت خازنی و … باید از مولتی مترهایی با دقت و طول عمر بالا استفاده کنید. این ابزارها یکی از ملزومات کار مهندسان و تعمیرکاران وسایل الکتریکی و تعمیر اینورتر جوشکاری هستند. رونیکس به‌عنوان رهبر بازار ابزار ایران، مولتی‌مترهای متنوعی را ساخته و روانه بازار کرده‌است تا پاسخگوی نیازهای شما باشد.

در این مقاله، آموزش کار با مولتی متر برای تعمیر ابزارآلات برقی را به شما توضیح دادیم. با این وجود، توصیه می‌کنیم به تکنسین مجرب مراجعه کنید و از تجربه و دانش او استفاده کنید تا هرگونه تعمیر و کار با ابزارهای برقی را به روشی صحیح و ایمن انجام دهید.

 می‌توانید در همین صفحه، نظرات و سوالات خود را با ما از طریق کامنت به اشتراک بگذارید.

به نقل از سایت آموزش برق درباره کار با مولتی‌متر می‌توان گفت:

“رنج بازر (بیزر):

از آنجایی که دانستن این بخش خیلی به درد یک برقکار می خورد، بد نیست که این مورد را هم یاد بگیرید. زیرا برای پیدا کردن سیم های تلفن و آیفون در برق ساختمان خیلی به کارتان می آید.
روی بیشتر مولتی مترها گزینه ای هست که علامت یک زنگ یا یک بلندگوی درج شده که در تصویر بالا آن را با محدوده رنج بازر مشخص کرده ایم.
فرض کنید که داخل یک لوله برق ۱۰ رشته سیم وجود دارد که همه آنها همرنگ هستند، و شما می خواهید از بین این ۱۰ رشته سیم، ۲ تا از آنها را مشخص کنید، کاری که می کنید این است که از یک سمت، سر آن دو سیم را لخت می کنید و به هم اتصال می دهید و از سمت دیگر مولتی متر را روی حالت تست بازر قرار می‌دهید و پراب ها را به صورت ۲ به ۲ و تصادفی روی تمام سیم ها تست می کنید. هر جا که مولتی متر به صدا درآمد، یعنی آن دو رشته سیم همان دو رشته سیمی هستند که از سمت دیگر به هم متصل شده اند.”

سوالات متداول

مولتی متر دیجیتال و آنالوگ چه تفاوتی با هم دارند؟
مولتی مترهای آنالوگ ابعاد بزرگ‌تری نسبت به مولتی مترهای دیجیتال دارند؛ ساختار ساده‌ای دارند؛ به صورت دستی کالیبره می‌شوند و دقت کمتری دارند. مولتی مترهای دیجیتال دارای ابعاد کوچک‌تر، ساختار پیچیده، سیستم کالیبراسیون اتوماتیک و دقت بالا هستند.

سلکتور چیست؟
با چرخاندن پیچ انتخاب‌گر یا سلکتور مولتی متر می‌توانید پارامتر مورد نظر (ولتاژ، جریان و مقاومت) را انتخاب کنید.

AVO متر (AVO meter) چیست؟
به مولتی متر AVO متر هم می‌گویند؛ چراکه ولتاژ (V)، آمپراژ (A) و اهم (O) را اندازه‌گیری می‌کند.