صفر تا ۱۰۰ نکات ایمنی کار با جرثقیل | بررسی ۷ اصل بسیار مهم

از عملیات عمرانی و ساخت‌وساز تا جابه‌جایی و حمل بار در خطوط تولید و مونتاژ کارخانه‌ها، انبارداری و …؛ بسته به محیطی که در آن کار می‌کنید، می‌توانید سراغ ابزار جابه‌جایی متفاوتی برای حمل وسایل سنگین و سبک بروید. جرثقیل‌های دستی، جرثقیل‌های کامیونی، کراولرها و … در گروه ماشین‌ها و ابزارآلات جابه‌جایی قرار می‌گیرند. صرف نظر از انواع این تجهیزات جابه‌جایی، رعایت‌نکردن اصول ایمنی کار با جرثقیل مخاطرات قابل توجهی را به دنبال خواهد داشت. بنابراین، شما به‌عنوان مهندس، بازرس HSE، راننده جرثقیل یا به‌عنوان هر شخصی که با این دستگاه کار می‌کند، باید به نکات ایمنی کار با جرثقیل توجه کنید تا مخاطرات احتمالی را به حداقل برسانید.

در این مقاله با بررسی صفر تا 100 نکات ایمنی کار با جرثقیل، 7 اصل بسیار مهم در مورد این موضوع را بیان می‌کنیم.

رونیکس را بخوانید.

نگاهی به انواع جرثقیل

قبل از بررسی موارد ایمنی هنگام کار با جرثقیل بهتر است با انواع جرثقیل و کاربردهای آن آشنا باشید. در این بخش نگاهی به انواع جرثقیل می‌اندازیم.

جرثقیل سرچکشی

جرثقیل سرچکشی در پروژه‌های ساخت‌وساز کاربرد زیادی دارد. اهرم چرخشی افقی این جرثقیل، بر روی یک برج ثابت قرار می‌گیرد.

تاور کرین

تاور کرین یا جرثقیل برجی در ساخت ساختمان‌های بلند کاربرد دارد و مصالح سنگین را تا ارتفاع قابل توجهی جابه‌جا می‌کند.

جرثقیل کامیونی

جرثقیل‌های کامیونی بار زیادی را حمل کرده و در عین حال، به‌آرامی حرکت می‌کنند. این جرثقیل‌ها از دو قسمت کامیون و بازو تشکیل شده‌اند.

جرثقیل زنجیری

جرثقیل زنجیری با انتقال نیروی چرخشی چرخ‌دنده‌ها به زنجیر کار می‌کند. از این جرثقیل در کارگاه‌های تعمیر و صاف‌کاری خودرو، آهنگری و … استفاده می‌شود. رونیکس، برند پیشرو در صنعت ابزار ایران، انواع جرثقیل زنجیری را با بالاترین کیفیت تولید می‌کند تا پاسخگوی نیازهای کاربران باشد.

بیشتر بخوانید: مدل‌‌های جرثقیل زنجیری رونیکس در یک نگاه

جرثقیل پل

جرثقیل پل یا جرثقیل سقفی در کاربردهای صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد و دو نوع دارد: جرثقیل بازویی و جرثقیل دروازه‌ای. جرثقیل بازویی در ایستگاه‌های کاری و برای انجام جابه‌جایی‌های تکراری کاربرد دارد و جرثقیل دروازه‌ای برای حمل محموله در کشتی و اسکله مورد استفاده قرار می‌گیرد.

جرثقیل شناور

از جرثقیل شناور یا معلق معمولاً برای ساخت و تعمیر سکوهای نفتی استفاده می‌شود.

جرثقیل ثابت

جرثقیل‌های ثابت، بدون حرکت هستند؛ در یک نقطه ثابت قرار می‌گیرند و در محل انجام پروژه مونتاژ می‌شوند. از جرثقیل ثابت برای بلندکردن بار‌های سنگین‌ در ارتفاعات بالا استفاده می‌شود.

جرثقیل تلسکوپی

جرثقیل‌ تلسکوپی دارای یک بازو و یک سیلندر هیدرولیک برای تغییر طول بازو است. درواقع بازوی این جرثقیل مانند تلسکوپ قابلیت تغییر طول دارد. از این جرثقیل برای عملیات نجات، شرایط اضطراری و پروژه‌های موقت استفاده می‌شود.

بیشتر بخوانید:
رنگ کلاه ایمنی؛ راهنمای استاندارد در صنایع برق، ساختمان و پتروشیمی
نکات ایمنی کار با ابزار

نکات ایمنی کار با جرثقیل

برای به‌حداقل‌رساندن مخاطرات حین کار با جرثقیل، باید به مقررات و استاندارد باربرداری، مقررات آموزش کارکنان ، همچنین تعمیر و نگهداری جرثقیل‌ها در فواصل زمانی منظم توجه ویژه‌ای داشته باشید. تمام نکات و انواع دستورالعمل ایمنی کار با جرثقیل نیز در راستای توجه به این سه اصل مهم و حیاتی بیان می‌شود. در این بخش، به بررسی 7 نکته مهم ایمنی کار با جرثقیل می‌پردازیم.

توجه به استانداردها و آیین‌نامه‌ها

استانداردها و مقررات خاصی برای باربرداری با جرثقیل تدوین شده‌اند که آیین‌نامه ایمنی جرثقیل وزارت کار، یکی از مراجع ذی‌صلاح در این مورد است. در وهله اول لازم است نوع جرثقیل، متناسب با نوع پروژه، وزن و ابعاد بار انتخاب شود. مقررات عمومی، ضرایب اطمینان، استفاده از لوازم ایمنی جانبی از قبیل زنجیرها و کشنده‌ها، نکات مربوط به بازرسی جرثقیل، نقل و انتقال بارها از مهم‌ترین مواردی هستند که در این آیین‌نامه با جزئیات بررسی شده‌اند.

دریافت گواهی‌نامه سلامت جرثقیل

برای ایمنی حداکثری کار با جرثقیل، دستگاه شما باید گواهی‌نامه سلامت داشته باشد. با مراجعه به مراکز مجاز صدور گواهی‌نامه سلامت جرثقیل می‌توانید این گواهی‌ را دریافت کنید. مرجع صادرکننده با بررسی قطعات و عملکرد تجهیزات و پس از انجام بازرسی‌های فنی با توجه به چک لیست‌های معتبر، این گواهی‌نامه را صادر می‌کند.

انتخاب اپراتور واجد شرایط برای کار با جرثقیل

انتخاب اپراتور واجد شرایط تاثیر زیادی در ایمنی کار با این دستگاه دارد. سن اپراتور باید بالای 18 سال باشد؛ دارای قد مناسب برای کار با جرثقیل بوده و مشکلات بینایی و شنوایی نداشته باشد؛ قبل از کار با جرثقیل، آموزش‌های لازم را گذرانده باشد؛ مجوز کار با جرثقیل را داشته باشد و کاملاً بر نحوه عملکرد جرثقیل مسلط باشد.

بررسی‌های لازم قبل از شروع به کار

قبل از شروع کار با جرثقیل، لازم است تمام تجهیزات آزمایش و بررسی شوند تا خطرات باربرداری با جرثقیل به حداقل کاهش یابد. به همین دلیل، بررسی سلامت سیم‌بکسل‌ها، ترمزها، کلید قطع‌کننده، هوک و اهرم‌ها، نشتی روغن، کیفیت جک‌های تعادلی و تناسب ظرفیت جرثقیل با بار، یکی از مهم‌ترین اقدامات ایمنی جهت کار با این دستگاه است.

آموزش کارکنان برای خواندن جدول بار جرثقیل (Load chart)

قبل از انتخاب، اجاره یا شروع کار به جرثقیل، لازم است جدول بار آن را بررسی کنید. همچنین، تمام افراد مرتبط با پروژه حمل و انقال با جرثقیل، از اپراتور و راننده تا سرپرست و مدیر پروژه باید توانایی خواندن و استفاده از جدول بار جرثقیل را داشته باشند و در غیر این صورت، در این مورد آموزش ببینند. مواردی مانند ابعاد و وزن، ظرفیت بالابری، محدوده بالابری، زوایای بالابری و حالت‌های بالابری در حال حرکت را بسته به نوع و مدل جرثقیل نشان می‌دهد.

ایمنی من بسکت (Man Basket)

هنگام کار با جرثقیل، افرادی که در ارتفاع کار می‌کنند، نباید از هوک آویزان شوند؛ بلکه لازم است از بسکت حمل نفر یا من بسکت استفاده کنند. این بسکت باید طبق استاندارد ساخته شده باشد و جرثقیل هم باید شرایط حمل بسکت را داشته باشد.

تعمیر و نگهداری جرثقیل‌

تعمیر و نگهداری پیشگیرانۀ جرثقیل‌ها با توجه به برنامه‌ زمان‌بندی‌شده در فواصل منظم، موجب افزایش ایمنی کار با این دستگاه‌ها و عملکرد بهینه آن‌ها می‌شود. بررسی و جایگزینی قطعات و تجهیزات معیوب در جرثقیل، بازبینی اهرم‌ها، کلیدهای عملگر، ترمزها، قطع‌کن‌ها و سیستم‌های کنترلی و حفاظتی، انبارداری تجهیزات اسلینگ به روش درست، توجه به روغن‌کاری منظم سیم‌بکسل، پیچیدن و بازکردن سیم‌بکسل روی درام و قرقره به روش استاندارد و … از مهم‌ترین کارهایی هستند که هنگام تعمیر و نگهداری جرثقیل باید به آن‌ها توجه کنید.

پیشگیری از خطر با رعایت نکات ایمنی کار با جرثقیل

در این مقاله از مجله رونیکس، مهم‌ترین نکات ایمنی کار با جرثقیل را بیان کردیم. تأکید می‌کنیم که آموزش کاربران جرثقیل از مهم‌ترین گام‌ها برای جلوگیری از بروز هرگونه حادثه است. به همین دلیل، کاربران باید دوره‌های آموزشی را به طور منظم طی کرده و به نکات ایمنی هنگام کار با جرثقیل توجه کنند. همچنین، بازرسی‌های دوره‌ای و نگهداری منظم تجهیزات جرثقیل نیز برای ایمنی کار با این دستگاه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ چراکه تجهیزات معیوب و نگهداری نامناسب می‌تواند به‌شدت مخاطره‌آمیز باشد.

مدیریت ریسک نیز اهمیت بالایی دارد؛ چراکه با شناخت و مدیریت درست ریسک‌های مرتبط با عملیات کار با جرثقیل، احتمال بروز حوادث به حداقل می‌رسد. استفاده مناسب از جرثقیل، نظارت بر محیط کار و آمادگی برای مواجهه با وضعیت‌های اورژانسی نیز از مهم‌ترین نکات در این زمینه هستند. با رعایت این نکات، می‌توان ایمنی کار با جرثقیل را تضمین و از وقوع بروز حوادث احتمالی جلوگیری کرد. به نظر شما هنگام کار با جرثقیل باید به چه نکات دیگری توجه شود؟ نظرات خود را با ما در همین صفحه به اشتراک بگذارید.

سوالات متداول

نقش اسلینگ در ایمنی جرثقیل چیست؟
اسلینگ‌ها شامل سیم‌بکسل، تسمه مصنوعی و زنجیر هستند و در شرایطی بیشترین ایمنی و بهترین عملکرد را دارند که با توجه به جنس، وزن، ابعاد بار و شرایط محیط کار انتخاب شوند.
مزیت باربرداری با دو جرثقیل در چیست؟
دقت بالاتر برای حرکت بار، افزایش سرعت کار، توزیع یکنواخت بار و ایمنی بیشتر، از مهم‌ترین مزایای باربرداری با دو جرثقیل هستند.