لیست انواع لوله + کاربرد | معرفی ۰ تا ۱۰۰ انواع لوله به همراه کاربردهایشان

از لوله‌ها برای انتقال سیالاتی مانند آب، گاز، نفت و… استفاده می‌شود. به همین دلیل این وسیله نقش مهمی در تأمین آب، گاز، نفت و سایر سیالات مورد نیاز جوامع را ایفا می‌کند. لوله‌ها از نظر جنس، شکل، اندازه و کاربرد در انواع مختلفی تولید می‌شوند. اما لوله چه انواعی دارد و کاربرد انواع لوله چیست؟

در این نوشتار رونیکس، به سراغ انواع لوله و نقاط قوت و ضعف آن‌ها می‌رویم، کاربرد انواع لوله را برمی‌شماریم و پاسخ می‌دهیم که کدام یک از انواع لوله بهتر هستند؟

رونیکس را بخوانید.

معرفی انواع لوله ها

انواع لوله را می‌توان بر اساس عوامل مختلفی دسته‌بندی کرد، از جمله:

• جنس: لوله‌ها می‌توانند از مواد مختلفی مانند فلز، پلاستیک، فایبرگلاس و… ساخته شوند.
• روش تولید: لوله‌ها می‌توانند با روش‌های مختلفی مانند نورد، کشش، اکستروژن و… تولید شوند.
• شکل: لوله‌ها دارای اشکال مختلفی مانند گرد، مستطیل، مربع و… هستند.
• کاربرد: لوله‌ها می‌توانند برای کاربردهای مختلفی مانند انتقال آب، گاز، نفت، فاضلاب و غیره استفاده شوند.

در این نوشتار به سراغ مهم‌ترین دسته‌بندی یعنی معرفی انواع لوله ها براساس جنس می‌رویم. بر اساس جنس، لوله‌ها را می‌توان به دو دسته کلی فلزی و غیر فلزی تقسیم کرد:

• لوله‌های فلزی: این دسته از لوله‌ها از مواد فلزی مانند فولاد، مس، آلومینیوم، برنج و… ساخته می‌شوند. این لوله‌ها به دلیل استحکام و دوام بالا، در بسیاری از کاربردها، از جمله انتقال آب، گاز، نفت، فاضلاب و سایر سیالات، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
• لوله‌های غیر فلزی: این لوله‌ها از مواد غیر فلزی مانند پلاستیک، فایبرگلاس، کامپوزیت و… ساخته می‌شوند. این لوله‌ها به دلیل وزن سبک، مقاومت در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی و قیمت مناسب، با پیشرفت تکنولوژی در بسیاری از موارد مانند انتقال آب، گاز، فاضلاب و سایر سیالات، استفاده می‌شوند.

در ادامه راهنمای کامل انواع لوله فلزی و غیرفلزی را برمی‌شماریم و کاربرد انواع لوله را با شما بازگو می‌کنیم.

بیشتر بخوانید: بررسی 7 مورد از دلایل نشت لوله + بهترین راه تشخیص

لوله پی وی سی

لوله پی وی سی به دلیل آنکه برای اولین بار شرکت پلیکا دست به تولید آن زد، به نام لوله پلیکا شناخته می‌شود. این لوله‌ها، یکی از انواع پلیمر است که از پلی وینیل کلراید ساخته می‌شود. این لوله‌ها در دسته لوله‌های پلاستیکی قرار می‌گیرند. لوله پی وی سی انعطاف بسیار زیادی دارد. این لوله‌ها بر خلاف لوله‌های قدیمی که در اثر رطوبت زنگ زده و پوسیده می‌شود، در اثر فشار شکسته نمی‌شود.

کاربرد اصلی لوله PVC در لوله‌کشی ساختمان و سیستم فاضلاب مسکونی و شهری در کارهای تاسیساتی است. همچنین این لوله‌ها در سیستم‌های آبیاری بالا و پایین زمین کاربرد زیادی دارد.

لوله پلی اتیلن

با پیشرفت تکنولوژی رفته‌رفته لوله‌های فلزی جای خود را به لوله‌های پلی اتیلن دادند. پلی اتیلن، در دسته پلیمرهایی قرار می‌گیرد که در پالایشگاه‌های نفت خام تولید می‌شود. لوله‌های پلی اتیلن هم یکی دیگر از انواع لوله‌های پلاستیکی است. لوله پلی اتیلن از گرانول‌های شفاف پلی اتیلن ساخته می‌شود. لوله پلی اتیلن مشکلاتی مانند خوردگی، ترک یا شکست را ندارد. این لوله‌ها کاربرد زیادی در ساختمان‌سازی دارند. سبکی، نصب راحت و قیمت مناسب از مزایای لوله‌های پلی اتیلن هستند.

لوله مانیسمان

لوله فولادی در دو نوع درزدار و بدون درز تولید می‌شود. لوله مانیسمان در دسته لوله‌های فولادی بدون درز قرار می‌گیرد و از استیل، کربن و فولاد ساخته می‌شود.

لوله‌های درزدار معمولا به جوشکاری نیاز دارند. اما لوله‌های بدون درز نیازی به این کار ندارند. این مساله باعث می‌شود تا لوله‌های مانیسمان در دسته مستحکم‌ترین انواع لوله قرار گیرند و در نتیجه ریسک نشتی مواد در خطوط انتقال را نداشته باشند. این لوله‌ها در اندازه‌های 10، 20، 40، 80 و 160 تولید می‌شوند.

یکی از معروف‌ترین انواع لوله مانیسمان، لوله‌های آتش‌خور است. این لوله‌ها در انتقال نفت و گاز استفاده می‌شود که هم هزینه کمتر و هم امنیت بیشتری دارد.

مشخصات لوله مانیسمان به نوشته سایت اصفهان آهن عبارتند از:
“لوله‌های مانیسمان با استانداردها و گواهی‌های متعددی تولید می‌شوند؛ هر محصول باید بر اساس استانداردهای ادعاشده توسط کارخانه، تولید شده‌باشد؛ در غیر این صورت، یک محصول دقیق نیست.

دو استاندارد زیر، معمولاً برای ساخت لوله‌های بدون درز فلزی استفاده می‌شود:

برای لوله‌های فولادی از استاندارد ASME B36.10
برای لوله‌های استیلی از استاندارد ASME B36.19
ارائه‌دهندگان این استانداردها، برای هر کدام از ویژگی‌های یک لوله‌ی بدون درز، مانند قطر، ضخامت و طول، بازه‌ی خاصی را مشخص کرده‌اند؛ کارخانه‌هایی که ادعا می‌کنند محصولات خود را بر اساس این استانداردها به بازار عرضه می‌کنند، حتماً باید لوله را در بازه‌ها و ابعاد از‌پیش‌تعیین‌شده، تولید کنند.”

لوله کاروگیت

کاروگیت، در دسته لوله‌های پلی اتیلن قرار می‌گیرد که در بازار به نام لوله پلی اتیلن دو جداره هم شناخته می‌شود. این لوله‌ها مقاومت بسیار بالایی دارند. دیواره داخلی لوله‌های کاروگیت کاملا صاف و دیوار خارجی آن ظاهری حلقه‌حلقه دارد. دیواره داخلی صاف باعث به حداقل رساندن اصطکاک مایع عبوری از داخل لوله می‌شود و از طرف دیگر دیواره حلقه‌حلقه بیرونی این لوله‌ها استحکام بیشتری را به آن می‌دهد.

لوله استیل

ترکیب آهن و حدودا 2 درصد کربن، آلیاژی با نام فولاد یا استیل را می‌سازد. درصد کربن میزان سختی این آلیاژ را مشخص می‌کند. از لوله استیل در تأسیسات ساختمانی و صنعتی استفاده می‌شود و در انتقال آب، گاز یا مایعات خاص کاربرد دارد.

از مهم‌ترین ویژگی‌های لوله‌های استیل می‌توان به مقاومت در برابر خوردگی ، سطح صیقلی، درخشندگی، پایداری حرارتی بالا و طول عمر بالای آن اشاره کرد. به همین دلیل مهم‌ترین کاربرد لوله‌های فولادی در انتقال نفت و گاز در پالایشگاه‌ها است. انواع استیل که در ساخت لوله‌های فولادی استفاده می‌شود شامل سری 300، 304، 316، 310 و 321 (لوله بدون درز) و لوله استیل درزدار با گرید تجاری 316 و 304 هستند.

لوله گالوانیزه

لوله گالوانیزه در دسته لوله‌های فلزی قرار می‌گیرند که یک لایه فلز روی سطح آن را پوشش می‌دهد. لوله‌های گالوانیزه به دو دسته درزدار و بدون درز تقسیم می‌شوند.

لوله‌های گالوانیزه مقاومت بسیار بالایی در مقابل خوردگی و زنگ‌زدگی دارند. این لوله‌ها در اندازه‌های مختلفی تولید می‌شوند و معمولا در انتقال آب و فاضلاب در حجم بسیار کم کاربرد دارد. همچنین این لوله‌ها قابلیت بازیافت دارند و می‌توان با ذوب کردن آن‌ها در کوره، دوباره از آن‌ها استفاده کرد.

لوله مسی

لوله‌های مسی در لوله‌کشی آب کاربرد زیادی دارد. این لوله‌ها مقاومت بالایی در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی دارد اما نسبت به لوله‌های پلاستیکی قیمت آن‌ها بالاتر است. این لوله‌ها در دو دسته ثابت و انعطاف‌پذیر تولید می‌شود و معمولا در قطرهای کوچک‌تر ساخته می‌شوند. از ویژگی‌های لوله مسی می‌توان به امکان انتقال آب داغ اشاره کرد؛ چرا که در دماهای بالا دچار آسیب نمی‌شود و شکل‌پذیری خوبی هم دارد.

لوله چدنی

لوله چدنی از قدیمی‌ترین انواع لوله‌ها است که به کمک ریخته‌گری تولید می‌شود. این لوله‌ها می‌تواند فشارهای متغیر تا  350 PSIرا تحمل کند. لوله‌های چدنی در قطرهای 5 تا 120 سانتی‌متر تولید می‌شود. از ویژگی‌های این لوله‌ها می‌توان به مقرون‌به‌صرفه بودن آن‌ها اشاره کرد. این لوله‌ها در سیستم‌های لوله‌کشی با فشار پایین مثل آب و فاضلاب کاربرد دارد. این لوله‌ها معمولا تا 100 سال عمر می‌کنند.

لوله آزبست سیمانی

لوله آزبست سیمانی از ترکیب آزبست، سیلیس و سیمان، تحت فشار متراکم شده ساخته می‌شود. این لوله‌ها استحکام زیادی دارد ولی در برابر ضربه آسیب‌پذیر است. لوله‌های آزبست سیمانی از لحاظ قیمت مقرون به صرفه و سبک‌وزن هستند. از ویژگی‌های این لوله‌ها می‌توان مقاومت در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی اشاره کرد. به همین دلیل در انتقال مواد شیمیایی و اسیدی کاربرد زیادی دارند.

لوله بتنی

این لوله‌ها از ریختن بتن در قالب‌های مشخص ساخته می‌شوند. لوله‌های بتنی در دو دسته ساده و مسلح طبقه‌بندی می‌شوند و سیستم‌های لوله‌کشی پرفشار و کم فشار کاربرد دارند. این لوله‌ها وزن بالایی دارند و به همین دلیل حمل آن‌ها دشوار است. همچنین، در برابر مواد خورنده مقاومت کمی دارند. اما از طرف دیگر، هزینه نگهداری پایینی دارند و عمر آن‌ها بین 35 تا 50 سال است.

بیشتر بخوانید: معرفی ۶ بهترین اتو لوله کشی در جهان + مشخصات

لوله‌های بتنی در قطرهای 400 تا 2400 میلی‌متر ساخته شده که قطرهای کمتر از 600 میلی‌متر را به صورت ساده و بیشتر از آن را به صورت مسلح و به کمک میلگرد می‌سازند.

لوله‌های بتنی ساده در سیستم‌های لوله‌کشی کم‌فشار و لوله‌های بتنی مسلح برای لوله‌کشی‌های پرفشار کاربرد دارند. معمولا در انتقال فاضلاب از این لوله‌ها استفاده می‌شود.

لوله داربستی

همان‌طور که از نام این دسته از لوله‌ها مشخص است، لوله داربستی به جای انتقال مواد، در داربست‌های ساختمانی کاربرد دارد. طول عمر این لوله‌ها بسیار بالا و از مقاومت بالایی برخوردار است.

مدل‌های مختلف لوله

مدل‌های مختلف لوله‌ را می‌توان براساس معیارهای گوناگونی دسته‌بندی کرد. یکی از رایج‌ترین روش‌ها، تقسیم‌بندی بر اساس جنس لوله است. لوله‌ها از مواد مختلفی مانند فولاد، چدن، مس، آلومینیوم، پلاستیک (PVC، پلی‌اتیلن، PPR) و کامپوزیت ساخته می‌شوند. هر یک از این جنس‌ها ویژگی‌های منحصر به فردی دارند که آن‌ها را برای کاربردهای خاصی مناسب می‌سازد. به عنوان مثال، لوله‌های فولادی به دلیل استحکام بالا در صنایع سنگین و سیستم‌های لوله‌کشی با فشار بالا کاربرد دارند، ولی لوله‌های پلاستیکی به دلیل مقاومت در برابر خوردگی و وزن سبک در سیستم‌های آبرسانی خانگی و کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرند. علاوه بر جنس، مدل‌های لوله‌ها را می‌توان بر اساس روش تولید (درزدار یا بدون درز)، قطر، ضخامت، استاندارد ساخت و کاربرد نهایی نیز دسته‌بندی کرد.

انواع لوله عبارتند از لوله پی وی سی، لوله پلی اتیلن، لوله مانیسمان، لوله کاروگیت، لوله استیل، لوله گالوانیزه، لوله مسی، لوله چدنی، لوله آزبست سیمانی، لوله بتنی، لوله داربستی و … که در ادامه هر یک از این مدل‌ها را مفصل‌تر بررسی کرده‌ایم.

کاربرد انواع لوله

لوله‌ها به عنوان رگ‌های حیاتی در صنایع مختلف و ساختمان‌ها، نقش مهمی در انتقال سیالات، گازها و مواد مختلف ایفا می‌کنند. از سیستم‌های آبرسانی و فاضلاب گرفته تا صنایع نفت و گاز، لوله‌ها به عنوان یکی از اجزای اصلی در فرآیندهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. انتخاب نوع مناسب لوله برای هر کاربردی، به عواملی همچون جنس لوله، فشار کاری، دمای محیط، نوع سیال و استانداردهای ایمنی بستگی دارد. در ادامه به بررسی انواع مختلف لوله و کاربردهای متنوع آن‌ها می‌پردازیم تا در انتخاب بهترین گزینه برای انجام پروژه‌تان‌ کمکتان کنیم.

کاربرد انواع لوله‌ها بر اساس جنس لوله

• لوله‌های فولادی: به دلیل استحکام بالا، مقاومت در برابر فشار و دما، در صنایع سنگین، پالایشگاه‌ها، نیروگاه‌ها و سیستم‌های لوله‌کشی با فشار بالا کاربرد گسترده‌ای دارند.
• لوله‌های مسی: به دلیل مقاومت در برابر خوردگی، قابلیت هدایت حرارتی بالا و خاصیت ضدباکتریایی، در سیستم‌های گرمایشی، سرمایشی و لوله‌کشی آب آشامیدنی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
• لوله‌های چدنی: به دلیل مقاومت بالا در برابر ضربه و سایش، در شبکه‌های فاضلاب و سیستم‌های لوله‌کشی با فشار پایین کاربرد دارند.
• لوله‌های پلاستیکی (PVC، پلی‌اتیلن، PPR): به دلیل وزن سبک، مقاومت در برابر خوردگی، نصب آسان و قیمت مناسب، در سیستم‌های آبرسانی ساختمان‌ها، کشاورزی و صنایع غذایی کاربرد گسترده‌ای دارند.
• لوله‌های کامپوزیتی: ترکیبی از دو یا چند ماده هستند و معمولاً دارای ویژگی‌های ترکیبی از مواد تشکیل‌دهنده خود هستند. به عنوان مثال، لوله‌های کامپوزیتی FRP (فیبر تقویت شده با رزین) به دلیل مقاومت بالا در برابر خوردگی و وزن سبک، در صنایع شیمیایی و انتقال سیالات خورنده کاربرد دارند.

انواع لوله‌ها براساس کاربرد

• صنایع نفت و گاز: لوله‌های فولادی با آستر داخلی برای انتقال نفت و گاز، لوله‌های آلیاژی مقاوم در برابر خوردگی برای انتقال سیالات اسیدی و قلیایی.
• صنایع غذایی و دارویی: لوله‌های استیل ضدزنگ برای جلوگیری از آلودگی مواد غذایی و دارویی.
• سیستم‌های آب‌رسانی: لوله‌های PVC، پلی‌اتیلن و چدن برای انتقال آب آشامیدنی و فاضلاب.
• سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی: لوله‌های مسی، فولادی و پلی‌اتیلن برای انتقال سیال گرم یا سرد.
• صنایع شیمیایی: لوله‌های کامپوزیتی، فولادی با آستر داخلی و پلاستیک‌های مقاوم در برابر مواد شیمیایی.

انواع لوله‌ها بر اساس ویژگی‌های خاص

• لوله‌های مقاوم در برابر خوردگی: لوله‌های ساخته شده از مواد مقاوم در برابر خوردگی مانند استیل ضدزنگ، آلیاژهای خاص و پوشش‌های محافظ برای انتقال سیالات خورنده.
• لوله‌های سبک و انعطاف‌پذیر: لوله‌های پلی‌اتیلن و PVC برای نصب آسان در مکان‌های سخت و پیچیده.
• لوله‌های عایق: لوله‌های پوشیده شده با عایق حرارتی برای کاهش اتلاف انرژی در سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی.
• لوله‌های فشار قوی: لوله‌های فولادی با ضخامت بالا برای انتقال سیالات با فشار بسیار زیاد.

با در نظر گرفتن این نکات باید بدانید که انتخاب نوع لوله مناسب برای هر پروژه، نیازمند بررسی دقیق عوامل مختلف است. با توجه به این موارد و مشورت با متخصصان، می‌توانید بهترین نوع لوله را برای پروژه‌تان انتخاب کنید.

کدام یک از انواع لوله بهتر هستند؟

در این نوشتار رونیکس، انواع لوله و نقاط قوت و ضعف آن‌ها را به شما گفتیم و کاربرد انواع لوله را بر‌شمردیم. در پایان مقاله به این سوال می‌رسیم که کدام یک از انواع لوله بهتر هستند؟

پاسخ به این سوال به عوامل مختلفی مانند نوع سیال، فشار و دمای سیال، هزینه و… بستگی دارد.

در حالت کلی، لوله‌های فلزی به دلیل استحکام و دوام بالا، برای کارهایی که نیاز به تحمل فشار و دمای بالا دارد، مانند انتقال آب و گاز در فشار بالا، مناسب‌تر هستند. با این حال، این لوله‌ها وزن بیشتری نسبت به انواع لوله‌های پلاستیکی دارند و همچنین در برابر خوردگی و زنگ زدگی حساس‌تر هستند.

لوله‌های پلاستیکی به دلیل وزن سبک، مقاومت در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی و قیمت مناسب، برای کارهایی که نیاز به تحمل فشار و دمای پایین وجود دارد، مانند انتقال آب و گاز در فشار پایین، مناسب‌تر هستند. این لوله‌ها همچنین برای کارهایی که فضای کمتری وجود دارد، مانند انتقال فاضلاب در ساختمان‌ها، مناسب‌تر هستند.

در نهایت، انتخاب بهترین نوع لوله به خود شما بستگی دارد؛ اما در اینجا چند نکته مهم در زمان انتخاب نوع لوله را با شما در میان می‌گذاریم:

• نوع سیال: نوع سیالی که قرار است از لوله عبور کند، یکی از مهم‌ترین عوامل در انتخاب نوع لوله است. برای مثال، برای انتقال آب آشامیدنی، باید از لوله‌هایی استفاده شود که در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی مقاوم باشند.
• فشار و دمای سیال: فشار و دمای سیال نیز از عوامل مهم در انتخاب نوع لوله است. برای انتقال سیالات با فشار و دمای بالا، باید از لوله‌هایی استفاده شود که در برابر فشار و دمای بالا مقاوم باشند.
• هزینه: هزینه نیز یکی از عوامل مهم در انتخاب نوع لوله است. لوله‌های فلزی معمولاً گران‌تر از لوله‌های پلاستیکی هستند.

با توجه به این عوامل، می‌توان نوع لوله مناسب برای کاربرد مورد نظر را انتخاب کرد. به نظر شما کدام یک از انواع لوله بهتر هستند؟ سوالات و نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.

سوالات متداول

لوله‌های بتنی در چه اندازه‌هایی ساخته می‌شوند؟
لوله‌های بتنی در قطرهای 400 تا 2400 میلی‌متر ساخته شده که قطرهای کمتر از 600 میلی‌متر را به صورت ساده و بیشتر از آن را به صورت مسلح و به کمک میلگرد می‌سازند.
لوله‌ها براساس جنس به چه انواعی تقسیم می‌شوند؟
بر اساس جنس، لوله‌ها را می‌توان به دو دسته کلی فلزی و غیر فلزی تقسیم کرد.
در زمان انتخاب نوع لوله به چه عواملی باید توجه کرد؟
در زمان انتخاب نوع لوله به نوع سیال، فشار و دمای سیال و هزینه توجه ویژه‌ای بکنید.