گشتاور سنج یا ترکمتر دریل چیست؟

ترکمتر چیست؟

به ابزار یا آچاری که برای بستن پیچ و مهره ها با میزان مشخصی از گشتاور بکار گرفته می شود ترکمتر گفته می شود در واقع برای اعمال دقیق گشتاور به یک نقطه اتصال‌ در پیچ و مهره از وسیله ‌ای به نام ترکمتر استفاده می ‌شود. به‌ عبارتی‌ دیگر کار این وسیله کنترل و اندازه گیری میزان گشتاور وارد شده در هنگام باز و بسته کردن پیچ و مهره است.

این وسیله دارای اسامی مختلفی در بازار ابزار همچون، گشتاور سنج، ترکمتر یا ترک رنچ است. بسته به برند و رنج استفاده، هر ترکمتر، دقت اندازه گیری مخصوص به خود را داشته و میزان آن متناسب با نوع گشتاور قابل تغییر و متفاوت است اما اصولا تلورانس خطای این ابزار بین ۱ تا ۴ درصد می باشد.

بیشتر بخوانید:بهترین کمپرسورهای باد بازار ابزار ایران؛ شما انتخاب کنید!

تاریخچه اختراع ترکمتر

ترکمتر برای نخستین بار در سال ۱۹۱۸ به منظور کنترل آب شهر نیویورک و ایمنی باز و بسته کردن پیچ و مهره‌ های اتصالات آب شهری توسط شهرداری این شهر تولید شد. شخصی به نام Walter p. Chrysler در سال ۱۹۲۰، به منظور استفاده در خطوط تولید خودرو در شرکت کرایسلر، این ابزار را پیشرفته تر کرده و موفق به تولید آچار آن شد. در نهایت در سال ۱۹۸۳، این محصول جهت استفاده در صنایع خودروسازی، آزمایشگاه‌ ها، خطوط تولید و کارگاه ‌های صنعتی به تولید انبوه رسید.

بیشتر بخوانید: ۵ مورد از نکات نگهداری ماشین لباسشویی | نکات مهم برای افزایش عمر ماشین لباسشویی

ترکمتر ها یا آچار ترکمتر ها از نظر نوع عملکرد دارای انواع مختلفی هستند که در ادامه به معرفی مختصر هر یک از آن ها خواهیم پرداخت.

ترکمتر تقه ای

ترکمتر های تقه ایی ابزارآلاتی هستند ک با ضربه یا تقه زدن کاربر را از اعمال شدن گشتاور با خبر می کنند. این ابزارها دارای ساختاری ساده بوده و مقاومت بالایی در برابر آسیب های کارگاهی دارند. محل تنظیم میزان فشار مورد نیاز برای اعمال، بر روی دسته و انتهای این نوع ترکمتر قرار گرفته و عموما در مکانیکی ها و کارهای معمولی مورد استفاده قرار می گیرند. حداکثر اعمال گشتاور این نوع ترکمتر ها تا 3000 نیوتن متر بوده و دقت آن ها معادل ۳ درصد می باشد.

ترکمتر های جغجغه ای، سری خور و درایو ثابت همگی زیر مجموعه ای از ترکمتر های تقه ای محسوب می شوند و عملکردی مشابه ترکمترهای تقه ای دارند.

ترکمتر کمر شکن

این مدل، شباهت های بسیاری به ترکمتر تقه ای دارد اما وجه تمایز آن در این است که هرگاه به میزان فشار در نظر گرفته شده می رسد، از قسمت بالا یا وسط خم شده و دیگر همچون نوع تقه ای صدای کلیک نمی ‌دهد. به همین دلیل نیز این ابزار با نام کمر شکن شناخته می شود. مزیت ترکمتر های کمر شکن نسبت به ترکمتر های تقه ای استفاده از آن ها در رنج عددی بالا است که در ترکمتر های تقه ای نمی توان به صورت چشمی و صوتی مشاهده کرد.

بیشتر بخوانید: دریل شارژی چیست؟

انواع ترکمترها

ترکمتر دیجیتال

ترکمتر های دیجیتال ابزارآلاتی هستند که میزان گشتاور اعمال شده هنگام بستن پیچ را با نمایشگر دیجیتال دهم به دهم نیوتن نشان می دهند. ترکمتر های دیجیتال در آزمایشگاه ها، صنایع هواپیمایی، صنایع دفاع و… مورد استفاده قرار می گیرند و خود به سه نوع مختلف تقسیم می شوند:

• ترکمتر های دیجیتال معمولی (Electronic torque wrenches)
• ترکمتر های دیجیتال با قابلیت سنجش زاویه (Electronic torque/angle wrenches)
• ترکمتر های دیجیتال الکترومکانیکال (Mechatronic torque wrenches)

بیشتر بخوانید: انواع دریل شارژی رونیکس

ترکمتر دریل چیست؟

ابزارهایی که مجهز به سیستم تنظیم گشتاور هستند مناسب انجام فعالیت های پیچیده ای می باشند که مدل های معمولی قادر به انجامشان نیستند. به عنوان مثال برای سوراخکاری ساده کافی است که مته دریل درست انتخاب شده باشد اما اگر با سطوح متراکم سر و کار دارید و یا از پیچ های بزرگ استفاده می ‌کنید علاوه بر سرعت به گشتاور بیشتری نیز نیاز دارید.

ترکمتر دریل یا حلقه تنظیم گشتاور که اصطلاحا به آن کلاچ (Clutch) نیز گفته می‌ شود در اغلب موارد برای باز و بسته کردن پیچ ها و مهره ها و در ابزارآلاتی همچون دریل-پیچگوشتی ها و بکس ها به کار گرفته می‌ شود. به طور کلی گشتاور میزان نیرویی است که پیچ گوشتی به پیچ وارد می‌ کند و آن را می ‌چرخاند.

در بسیاری از موارد مخصوصا در مورد کار با قطعات چوبی، تنظیم گشتاور با ترکمتر دریل از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به ویژه زمانی که پیچ تا انتها پیچیده شده است، زیرا در غیر این صورت جای پیچ گشاد و هرز می ‌شود و امکان شکستن قطعه چوبی نیز وجود دارد.

بنابراین در بسیاری از پیچگوشتی ها و دریل های برقی و شارژی این امکان وجود دارد که میزان نیرویی که نیاز دارید تا متناسب به سطح، به آن وارد شود را با استفاده از ترکمتر دریل تنظیم نمایید. در واقع اگر از ترکمتر دریل به درستی استفاده شود؛ چرخش مته دریل بعد از رسیدن به گشتاوری که از قبل توسط کاربر تنظیم شده است، متوقف می ‌شود. همین امر باعث می ‌شود سر پیچ سالم بماند و سطح کار به علت انتقال نیروی بیش از حد آسیب نبیند.

بیشتر بخوانید:آموزش کار با دریل

وظیفه ترکمتر دریل چیست؟

در واقع کنترل گشتاور، خصوصیتی است که یک دریل پیچ گوشتی شارژی را از یک دریل معمولی متمایز می ‌کند. بسیاری از انواع دریل پیچ گوشتی های شارژی دارای ترکمتر دریل، که یک گردونه‌ درجه دار است، هستند که امکان تنظیم میزان گشتاور را به آسانی فراهم می ‌کند.

از گشتاور با درجات پایین ‌تر برای پیچ کاری بر سطح مواد نرم‌ تری همچون دیوارهای گچی یا وقتی استفاده کنید که برای مثال می ‌خواهید میزان فرورفتگی پیچ در دیوار را تنظیم کنید. از گشتاور بیشتر هم برای چوب ‌های سخت یا زمان ‌هایی استفاده کنید که بخواهید دهانه یک حفره را بزرگ کنید. زمانی هم که با ابزار کاری ندارید، ترکمتر دریل را خیلی راحت روی حالت سوراخکاری تنظیم کنید.

-آچار ترکمتر و ترکمتر دریل چه تفاوتی به یکدیگر دارند؟

آچار ترکمتر ابزاری مستقل است که برای اندازه گیری میزان گشتاور اعمال شده هنگام باز و بسته کردن پیچ مورد استفاده قرار می گیرد اما ترکمتر دریل یا حلقه تنظیم گشتاور که اصطلاحا به آن کلاچ نیز گفته می شود مکانیزمی تعبیه در ساختمان دریل ها و پیچگوشتی ها است که گشتاور خروجی آن ها را تنظیم می کند.

به نقل از سایت هایپر صنعت فامکو درباره گشتاور سنج یا ترکمتر دریل می‌توان گفت:

“اعداد روی گشتاورسنج دریل

اعداد مندرج بر روی بدنه دریل شارژی که نمایگر میزان گشتاوری هستند از استاندارد خاصی پیروی کرده و به صورت واحد عمل می کنند که در واقع این اعداد، میزان گشتاوری دستگاه را مشخص می کنند و سرعت و قدرت دستگاه از این طریق تنظیم می شود. می توان به راحتی ترکمتر را در جهت ساعتگرد یا پاد ساعتگرد برای تنظیم میزان گشتاوری چرخاند. بازه اعداد بین 1 تا 24 می باشد که بیانگر میزان قدرت و سرعت در دریل های شارژی است و متناسب با میزان قدرت موردنیاز توسط کاربر تنظیم می شود. عموما از بازه های زیر برای مصارف مختلف استفاده می شود که عموما از گشتاور با درجه پایین برای سطوح نرم تر مانند سطح دیوارهای گچی استفاده شده و میزان فرورفتگی پیچ را تنظیم می کند و برای تعیین گشتاوری بیشتر برای سطوح چوبی سخت و بزرگ کردن دهانه یک حفره از گشتاوری بالاتر استفاده می شود. در صورت عدم نیاز از قابلیت های ترکمتر دریل، می توان آن را بر روی حالت سوراخکاری تنظیم نمود. در ادامه انواع مختلف درجه بندی های قابل استفاده را مورد بررسی قرار می دهیم.

• گشتاور 1 تا 4: به منظور بستن پیچ های ریز بکار می رود.
• گشتاور 5 تا 7: برای بستن پیچ های ریز در مواد نرم کاربرد دارد.
• گشتاور 8 تا 10: برای بستن پیچ های ریز در مواد نرم و سخت بکار می رود.
• گشتاور 11 تا 13: برای بستن پیچ های سخت کارایی دارد.
• گشتاور 14 تا 16: برای بستن پیچ های بزرگتر بکار می رود.”

---

سؤالات متداول

خوب است به یک سوال پرتکرار به نقل از سایت بست دریل در این خصوص که “چرا دریل پیچ گوشتی های شارژی ترکمتر ندارند؟” پاسخ دهیم:

دریل پیچ گوشتی شارژی ترکمتر ندارد. بنابراین تنها راه برای تنظیم مقدار گشتاور منتقل شده، کنترل سرعت با فشار دادن و رها کردن دکمه دریل است. (یا انتخاب مدل چند دنده ای)

“این دریل ها ابزارهای بسیار قدرتمندی هستند و گشتاوری تا ۱۵۰ نیوتن متر تولید می کنند. از دلایل اصلی فروش این دریل ها قدرت آنهاست؛ به خصوص برای کارهای سنگین مثل باز و بست مکرر پیچ های بزرگ که در آن قدرت و سرعت خیلی مهم است. برای این قبیل کارها، احتمالاً کاربران برخلاف کارهای سبک، زیاد تمایلی برای محدود کردن گشتاور انتقالی ندارند.

با وجود این برخی کاربران معتقدند که نبود ویژگی کنترل گشتاور در دریل پیچ گوشتی ها باعث سخت شدن تنظیم دقیق انتقال قدرت در کار می شود.

تذکر مهم

زمانی که در حال بستن پیچی هستید، ممکن است به دلیل گشتاور بالا بیش از حد سفت شده یا بشکند.

اگر نیاز دارید میزان گشتاور را کنترل کنید، مدلی را خریداری کنید که سرعت چندحالته داشته و به شما قابلیت تغییر در سرعت و گشتاور در محدوه ای خاص را ارائه می کند.”

جمع بندی