موتور تک سرعته چیست؟

اگر جز افرادی هستید که در منزل و کارگاه خود ابزارهای برقی متنوعی دارید و کار با ابزارآلات برقی را تجربه کرده اید، حتما متوجه سرعت موتور در این گروه از ابزارها شده اید. در این مقاله قصد داریم موتور تک سرعته را معرفی نماییم. اما ابتدا لازم است بدانید که سرعت چیست؟

سرعت در موتور

در موتورهای الکتریکی یا الکتروموتورها سرعت تعداد دورهای موتور در واحد زمان است و با واحد (RPM) نمایش داده می شود. در حقیقت سرعت یکی از مهمترین پارامترهایی است که کاربر قبل از انتخاب ابزار برقی باید آن را در نظر بگیرد. این مؤلفه در افزایش بهره وری و عملکرد کاری نقش بسیار بسزایی دارد.

بیشتر بخوانید: موتور براش چیست؟

موتور تک سرعته یا موتور دور ثابت چیست؟

بسیاری از ابزارهای برقی مجهز به موتوری با سرعت ثابت هستند. این نوع ابزارها به گونه‌ای طراحی شده است که می توانند وظایف خاصی را انجام دهند. این دستگاه‌ها کاملاً متفاوت از ابزارهای دو سرعته هستند و در موقعیت های کاری خاصی استفاده می شوند.

اگرچه موتور تک سرعته ممکن است در هنگام استفاده مداوم مشکلاتی ایجاد کند و در اثر حرارت زیاد آسیب ببیند، اما برای افرادی که می خواهند با استفاده از ساده ترین ابزارهای موجود در خانه یا کارگاه، فعالیت های خود را انجام دهند، انتخاب مناسبی است. در واقع ابزارآلاتی که مجهز به موتور تک سرعته هستند، کاربری آسان تری را دارند و برای مصارف خانگی و ساده تری مورد استفاده قرار می گیرند.

اصطلاح موتور تک سرعته یا موتور سرعت ثابت به موتورهای الکتریکی استانداردی اشاره می کند که سرعت عملکرد آن ها ثابت است. به عنوان مثال می توان موتورهای سنکرون و موتورهای القایی را موتوری تک سرعته نام برد.

موتور سنکرون دسته ای از موتورهای الکتریکی AC (برق متناوب) است که چرخش روتور در آن ها با سرعتی ثابت و متناسب با فرکانس جریان ورودی می باشد. سرعت ثابت در این نوع موتور به این معنی است که در صورت تغییر میزان بار الکتریکی روی شفت، سرعت گردش موتور نیز تغییر خواهد کرد. در حقیقت می توان گفت سرعت ثابت همان سرعت مغناطیسی دوار به وجود آمده از نوسان برق متناوب در استاتور می باشد.

موتورهای القایی نمونه مناسبی از موتور تک سرعته هستند که در این موتورها سرعت حرکت روتور کمی کمتر از استاتور است و بین استاتور و روتور یک سرعت نسبی وجود دارد. اختلاف دور موتور با افزایش بار روی موتور کمی تغییر می کند که به آن سرعت لغزش می گویند. بنابراین موتور تقریباً با سرعت ثابت (Ns = 120f/P) می چرخد.

هنگامی که بار افزایش می یابد، موتور سعی می کند بار را به انرژی مکانیکی برساند، در این فرآیند سرعت موتور کاهش می یابد. کاهش دور موتور باعث افزایش لغزش می شود و موتور جریان زیادی را از روتور مصرف می کند تا گشتاور ایجاد کند و باعث می شود موتور به سرعت اولیه خود بازگردد.

لغزش یک موتور القایی بین 3 تا 5 درصد سرعت سنکرون آن متغیر است. هنگامی که بار القایی افزایش می یابد، لغزش در محدوده لغزش مشخص شده کاهش می یابد. بنابراین موتور القایی را می توان موتور الکتریکی تک سرعته نامید.

موتورهای سنکرون و القایی از پرمصرف ترین موتورهای AC می باشند که تفاوت هایی با یکدیگر دارند. تفاوت بین این دو موتور این است که موتورهای سنکرون دقیقاً با سرعت سنکرون که تحت تأثیر فرکانس منبع تغذیه و تعداد قطب های استاتور است، می چرخد و همچنین این موتور برای به وجود آمدن میدان مغناطیسی در روتور به جریان القایی نیازی ندارد. اما موتورهای القایی برای ایجاد میدان مغناطیسی در روتور از جریان القایی استفاده می کنند که به همین علت همواره روتور با سرعتی کمتر از سرعت سنکرون ( سرعت دوران میدان مغناطیسی استاتور) می چرخد که به این تفاوت سرعت اصطلاحاً لغزش (slip) می گویند.

بیشتر بخوانید: موتور دو سرعته چیست؟

تفاوت بین موتور تک سرعته و موتور دو سرعته چیست؟

• اولین تفاوت در ساختار گیربکس است. ابزارهایی با موتور یک سرعته، حداکثر سرعت و قدرت را ارائه می دهند، اما ابزارهایی با موتور دو سرعته را می توان در دو حالت تنظیم کرد: یکی برای کار با سرعت بالا و دیگری برای کار با سرعت کم.
• عملکرد کار با ابزارآلاتی مجهز به موتور دو سرعته کارآمدتر است. در مقابل ابزار سرعت ثابت قدرت بیشتری را فراهم می کند و برای پروژه هایی که نیاز به توان بیشتری دارند، کاربرد بیشتر و موثرتری دارند.
• ابزارهایی با موتور دو سرعته را می توان برای انواع مختلفی از پروژه ها استفاده کرد، اما ابزارهایی با موتور تک سرعته یا سرعت ثابت برای یک هدف خاص طراحی شده است. به عنوان مثال، دریل چکشی مجهز به مکانیزم دو سرعته برای سوراخ کاری، سوراخ کاری چکشی، بستن پیچ و شل کردن استفاده می شود. اما نمونه های ساده آن که تک سرعته می باشند، فقط برای عملیات سوراخ کاری مناسب هستند.
• تطبیق پذیری ابزارهای تک سرعته بسیار کمتر از ابزارهای دو سرعته است.

---

سؤالات متداول

به نقل از سایت کلمان درباره موتور تک سرعته می‌توان گفت:

“در ادامه، دو مورد از ویژگی‌های موتور آسانسور تک سرعته ذکر شده‌اند:

بهتر است موتور آسانسور تک سرعته در ساختمان‌هایی نصب گردد که تعداد طبقات کمتری دارند.

موتور آسانسور تک سرعته، در هنگام آغاز حرکت و توقف دارای حرکاتی نرم و آهسته است. به همین علت نمودار سرعت آسانسور تک سرعته به صورت خطی و نمودار آسانسور دو سرعته به صورت سینوسی و با شتاب بالا است. شاید به همین علت است که در آسانسورهای مجهز به موتور دو سرعته در زمان حرکت و توقف آسانسور شوک زیادی به مسافران وارد می‌شود. 

با توجه به نرمی حرکت موتور آسانسور تک سرعته، در زمان حرکت و توقف درصد زیادی از مسافران متوجه آن نمی‌شوند.”

جمع بندی

در این مقاله شما را با موتور تک سرعته و کاربرد آن آشنا کردیم و دانستید که موتورهای تک سرعته در ابزارهایی به کار رفته اند که برای هدف خاصی طراحی شده اند و سرعت در آن ها ثابت است. ابزارهای زیادی وجود دارند که با سرعت ثابت کار می کنند و برخی دیگر با سرعت های مختلف کار می کنند که از قیمت بالاتر و کاربرد گسترده تری برخوردار می باشند.